Узбекистон республикаси олий ваурта махсус таълим вазирлиги

           4. Majburiy va ixtiyoriy sug’urta 

 

Majburiy va ixtiyoriy sug’urta xozirda muxim  masalalardan biri xisoblanadi. 

Boshqa  MDX  respublikalarida  majburiy  sug’urtaning  ko’plab  turlari  bekor 

qilingan  bo’lsada,  bizda  nima  sababdan  saqlanmoqda  kabi  savollar  ko’pchilikni 

qiziqtiradi. 

Bu savollarga javob berish majburiy sug’urtaning ixtiyoriy sug’urtadan nima 

bilan  farq  qilishini  ko’rsatishni  talab  qiladi.  Buning  uchun  quyidagi  solishtirma 

chizmadan foydalanamiz. 

        Majburiy sug’urta              Ixtiyoriy sug’urta 

Majburiy 

sug’urtalashda  barcha 

majburiy 

tartibda 

sug’urtalanadi, 

yoppasiga 

amalga 

Ixtiyoriy  sug’urta  tanlab  olish 

yo’li bilan sug’urtalanuvchining 

xoxishi 

bilan 

amalga 

oshiriladigan 

sug’urta, 

bu 

sug’urtadan 

utish 

majburiy 

---

 

25 

oshiriladigan sug’urta 

emas 

(Sug’urta 

badallari, 

mukofotlari) 

to’lanmaganiga 

qaramasdan 

sug’urta 

davom  etadi.  Sug’urta 

badal 

to’lash 

bilan 

bog’liq emas 

Sug’urta  badal  to’lash  bilan 

uzviy  bog’langan.  SHartnoma 

tuzib  badal  to’lanmasa  sug’urta 

kuchga kirmaydi 

 

Sug’urtaning 

muddatsizligi  va  o’z 

o’zidan  sug’urtalanish, 

muddatsizlik  transport 

va 

qishloq 

xo’jalik 

ekinlari  uchun  nisbiy 

bo’lib,  yo’lovchi    etib 

kelgandan  keyin  yoki 

xosil 

yigishtirib 

olingandan 

keyin 

sug’urta  o’z  kuchini 

yo’qotadi 

SHartnomada 

ko’rsatilgan 

muddat  bilan  sug’urta  davri 

chegaralanadi.  Agar  sug’urta 

badali 

to’lanmasa, 

sug’urta 

muddati to’xtab qoladi 

Sug’urta  ta`minotining 

normallashtirishi 

Sug’urta  ta`minoti  mulk  baxosi 

va 

sug’urtalanuvchining 

xoxishiga 

qarab 

oldindan 

belgilanadi. 

qonun  asosida  tartibga 

solinadi 

Sug’urta 

dasturlari 

asosida 

tartibga 

olinadi. 

Ixtiyoriy 

sug’urta 

xaqidagi 

qonun 

sharxlanmaydi. 

 

Majburiy  sug’urta  ba`zan  ixtiyoriy  sug’urta  bilan  bog’langan,  majburiy 

tartibda sug’urtalangan imoratlar ixtiyoriy tartibda xam sug’urta qilinishi mumkin.  

Masalan,  yo’lovchilar  sug’urtasining  majburiy  turi  bo’yicha  barcha 

yo’lovchilar  uzoq  masofaga  boradigan  bo’lsalar  majburiy  ravishda  yoppasiga 

sug’urtalanadilar.  Sug’urta  badali  chipta  tarkibiga  kiritiladi.  Masofaga  etgandan 

keyin sug’urtalash to’xtatiladi. 

YAngi  qurilgan  uy-joy  binolari  qad  ko’tarib,  usti  yopilgandan  boshlab 

majburiy  sug’urtalangan  xisoblanadi.  Agar  ob`ektga  o’t  tushib  yonib  ketsa  zarar 

sug’urta tashkiloti tomonidan qoplanadi.