|
QADRI QOCHMAS IBORALAR
Az-Zamaxshariy bobomiz fanning turli soxalari Bo’yicha asarlar yaratish bilan bir vaqtda jamiyat va inson o’rtasidagi munosabatlar, odob-axloq mavzularida fikr yuritib, ibratli so’zlar xam aytganlarki, bu so’zlar matallarga aylanib ketgan. E'tiborlisi, bu iboralar xali-xamon dolzarbligicha qolmoqda qadri va qimmatini yo’qotgani yo’q.
Quyida ulardan ayrimlarini keltirishni joiz bildik:
*******************************************
Yo ilmli bo’l yoki ilmga tayanib ish tutadigan bo’l,
loqal ilmni tinglab eshitadigan bul ! Biroq to’rtinchisi
bo’lma, chunki kasodga uchrab, juvonmarg bo’lasan.
********************************************
Pastkash kimsaning o’z nasl-nasabini maqtab, u bi-
lan faxrlanishi chaqoq kishining suv shu`lasi (saro-
bi)ni ko’rib, aldangani kabidir.
*******************************************
To’g`ri va xak yo’ldan yurgan kishining yurishi arslon
yurishidan ko’ra xam maxobatlirokdir!
*****************************************
Xaqiqat va adolat bilan tug`ri siyosat yurgizmagan
xar bir raxbar va boshlik qattiq azob-uqubat va baloga
giriftor bo’lur.
****************************************
Agar biror kayg`u-alam yuz bergani yoki ta'ziyali joyni eshitsang,
darxol u yerga bor. Agar ziyofatu
mexmondorchilikka chaqirilsang, unda uzing O’ylab ish tut!
*****************************************
Odamlarning eng xotiri kuchlisi ularning ichi-
dagi eng unutuvchisidir. Ko’ngillarning eng yumshog’i
salobatligi-yu shafqatlisidir.
******************************************
Agar senga nisbatan o’z birodaring biror xiyonat
qilsa, unga yaqinlashishdan o’zingni tiy, aks xolda
qilgan ishlaringning xammasi bexuda bo’lib, zoe ketadi,
**********************************************
Axmoq kishi xikmat lazzatini bilmaydi, bamisoli
tumov odam gulning xidini sezmagandek.
***********************************
Biror mamlakat ishlarining orqaga ketishiga sabab
tuzuklari-yu tartibotlarining susayishidandir.
**********************************
Xalol-pokiza kishi doimo xotirjamu tinchlikda-
dir. Birovga xiyonatu yomonlik kiladigan kishi esa
lalokatga giriftordir.
************************************
Agar tilingning ortiqcha so’zlashishiga ega bo’la olmasang,
unda tilingning jilovini shaytonga topshirgan bo’lasan.
***************************************
Odam ichidagi eng yaramasi xasisidir, ularning
ichida eng yalqovi pastkashidir.
****************************************
Pora fakat noxaqligu zolimlarga yordam berguvchidir.
****************************************
Savdogarning shuxrati va obru e`tibori kissasida,
olimning shuxrati-yu obru e`tibori yozgan asarlarida.
****************************************
Seni kecha-yu kunduz ziyorat qiluvchilarning
Ko’pchiligi seni xaddan ortiq ko’klarga ko’tarib maktab,
oxir-okibat adovatga duchor qiluvchilardir.
Yeru zaminning kurkamligi olimlar bilan bo’lsa,
osmonu falakning ziynati yulduzlar bilan.
***************************************
Quyosh nurlarini berkitib bo’lmaganidek,
xaqiqatning chirogini xam so’ndirib bo’lmaydi.
***************************************
O’zi sazovor bo’lmagan xamdu sano-yu maqtovlarni
talab qilish uyatsiz, telba odamlarning odatlaridandir
*****************************************
Sening qilayotgan ishlaringdan dushmaning ogoh bo’lib,
ulardan ko’z yumishi senga ilon chaqqandan ko’ra
xam zararli va mashakkatli bo’ladi.
******************************************
O’tgan zamonlarda ilmu fazilat sohiblari
podshoxlardan o’z og’irliklariga barobar oltin
hadya olardilar. Asta-sekin zamonlar utishi bilan
ularning kiymatlari kamayib, itlaru olmaxonlar
(qarmoqlar) ulardan afzal bo’lib qoldi, ya'ni nodon-
lar olimlardan ortiq ko’riladigan bo’ldi.
****************************************
Kimki adovatu xusumatni eksa, albatta, u tashvishu
mashaqqat Uradi.
*****************************************
Uz va'dasida turmagan, turli-tuman vaj- karsonlar
Ko’rsatuvchi kimsa hech qachon mard va ximmatli inson bula olmaydi.
**************************************
Odamlar turli-tuman bo’ladilar, afsuski, ular-
ning aksariyati nopoklardir.
**********************************
Tog’ tepasidagi qoyalarni ko’chirish minnat eshitish
yuklariga nisbatan yengilroqdir.
************************************
Do'stlaringiz bilan baham: |
