Uning tarixiy ahamiyati topshirdi: Davlatova Muxlisa. Qabul qiluvchi: Xidirov Muxriddin

qilingan bir qator xalqlar qatorida mesxeti turklari ham bo’lib, ular asosan 
aholi zich yashaydigan Farg’ona viloyatiga, bir qismi Andijon, Namangan va 
Toshkent viloyatlariga joylashtirilgan, buning oqibatida esa ijtimoiy-
iqtisodiy va millatlararo munosabatlarda qo’shimcha muammolar yuzaga 
kelgan edi. Bu muammoga sovet davlati o’z vaqtida e’tibor bermadi. 
Aksincha, «rivojlangan sotsializm» davriga kelib SSSRda «milliy masala 
butunlay hal qilindi» deb «tantana» qilindi.

---

Farg’ona fojialari haqida respublika matbuotida va boshqa ommaviy axborot vositalarida 
to’g’ri ma’lumot berilmaganligi, bu mojarolarning kelib chiqishida asosan «mahalliy aholi 
aybdor» deb bir tomonlama va noxolis baholanishi vaziyatni yanada keskinlashtirdi. 11 
iyunda Toshkent shahrida ishlayotgan va o’qiyotgan farg’onalik yoshlardan 100 ga yaqini 
«qizil maydonda» namoyish uyushtirib, Farg’ona voqealari haqida «noto’g’ri» ma’lumot 
berishlarga qarshi fikr bildirdilar va boshqa bir qator talablar qo’ydilar. Bunday ommaviy 
chiqishlarga, kommunistik mafkura tartibiga qarshi borishlarga «ko’nikmagan» mustabid 
tuzum siyosiy rahbariyati namoyishchilarga qarshi harbiy qism tashladi. 1989 yil 8 iyunda 
Qo’qonda tinch namoyishchilar ana shu harbiy qism askarlari tomonidan o’qqa tutildi, 
natijada 50 dan ziyod namoyishda qatnashgan aholi halok bo’ldi (ularning ko’pchiligi 
yoshlar edi), 200 dan ortig’i esa yarador qilindi. Umuman 3-12 iyun kunlari Farg’ona 
viloyatida bo’lgan millatlararo to’qnashuvlar va ularni harbiylar tomonidan o’qqa tutilishi 
oqibatida 103 kishi halok bo’lgan, 1009 kishi jarohatlangan va 650 xonadonga o’t qo’yilib, 
vayron qilingan.

---

◦