Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti

93

 

 

"Umumiy o'rta ta'lim sifatini oshirish: mazmun, metodologiya, baholash va ta'lim muhiti"  

xalqaro onlayn ilmiy-amaliy konferensiya materiallari 

 

o‘tkaziladi.  Dastlab  1997-yilda  ishlab  chiqilgan  va  2000-yilda  birinchi  marta 

qo‘llanilgan.  Bu  dastur  bo‘yicha  har  uch  yilda  o‘quvchilarning  bilimini  baholash 

maqsadida sinovlar o‘tkaziladi. Hozirgi kungacha jami 7 marta (2000, 2003, 2006, 2009, 

2012,  2015  va  2018-yillar)  PISA  dasturi  bo‘yicha  test  sinovlari  o‘tkazilgan  bo‘lib, 

keyingi  sinovlar  2021-yilda  bo‘lishi  rejalashtirilgan.  Mamlakatimiz  hamda  2021-yidan 

bu  dasturga  qo‘shilishga  tayyorgarlik  ko‘rmoqda.  Lekin  bu  dasturdan  qatnashishdan 

maqsad testlarni o‘tkazish yoki o‘quvchilarni testga tayyorlash emas , o‘quvchilarimizda 

XXI  asr  ko‘nikmalarini  shakllantirish  raqobatbardosh  kadrlarni  yaratish  uchun 

mustahkam zamin yaratish hisoblanadi. 

O‘zbekiston  ta’lim  sohasida  islohotlarning  yangi  bosqichi  hisoblangan  PISA 

dasturida  ishtirokiga  tayyorgarlik  bosqichi  ustozlardan  o‘z  ishlariga  yangicha 

yondashishni  talab  etadi.  Bu  tizim  mamlakatimizda  yangi,  bu  borada  ishlar  endi 

boshlanganini  nazarda  tutsak,  birinchi  navbatda  o‘qituvchilarni  bu  tizim  bilan 

tanishtirish, tizim talabi va imkoniyatlarini ularga tushuntirish kerak bo‘ladi . PISA bir 

xil standart va talab bilan butun dunyo bo‘yicha o‘quvchilar bilimini baholaydi. Uning 

baholash  talablarini  hech  bir  davlat  milliy  standartiga  yoki  o‘quv  dasturiga  solishtirib 

bo‘lmaydi.  Bunda  o‘quvchilar  bilimi  o‘qish,  matematik  savodxonlik  va  tabiiy  fanlar 

savodxonligi yo‘nalishlarida o‘zlashtirgan bilimlarini hayotiy vaziyatlarda qay darajada 

ishlata olishi tekshiriladi.  

TIMSS  (Trends  in  Mathematics  and  Science  Study)  -  maktabda  4  va  8-sinf 

o‘quvchilarining  matematika  va  tabiiy  yo‘nalishdagi  fanlardan  o‘zlashtirish  darajasini 

baholash  dasturi,  ta’lim  yutuqlarini  baholash  xalqaro  assotsiatsiyasi  (IEA)  tomonidan 

tashkil etiladi. Qo‘shimcha ravishda maktablarda matematika va tabiiy fanlar bo‘yicha 

berilayotgan ta’lim mazmuni, o‘quv jarayoni, o‘quv muassasasi imkoniyati, o‘quvchilar 

salohiyati,  ularning  oilalari  bilan  bog‘liq  omillar  o‘rganiladi.  Ushbu  ma’lumotlar 

belgilangan fanlarni o‘zlashtirish holatini ko‘rsatishda asos bo‘ladi. 

PIRLS (Progress in International Reading and Literacy Study) - boshlang‘ich 4-

sinf o‘quvchilarining matnni o‘qish va tushunish darajasini baholash dasturi 2001-yilda 

ta’lim  sohasidagi  yutuqlarni  baholash  xalqaro  assotsiatsiyasi  (IEA)  tomonidan  tashkil 

etilgan.  Xalqaro  tadqiqotni  tashkil  etish  uchun  barcha  mas’ulyat  Chestnut  Hill 

(Massachusets,  AQSH)  Boston  kollejiga  yuklatilgan.  Shuningdek,  tadqiqot  uchun 

topshiriqlarni  tayyorlash  Germaniya  (Gamburg)  ma’lumotlar  markazida  amalga 

oshiriladi. 

Xalqaro  baholash  dasturi  PIRLS  dunyoning  turli  mamlakatlari  milliy  ta’lim 

tizimida  o‘qish  savodxonligi  bo‘yicha  amalga  oshirilayotgan  ishlar  va  natijalarni 

qiyoslashga yo‘naltirilgan. 2016-yildan boshlab qo‘shimcha tanlov asosida PIRLS tizimi 

joriy  qilingan  bo‘lib,  u  o‘quvchilarning  onlayn  o‘qish  savodxonligini  baholashga 

mo‘ljallangan.  Internet  o‘quvchilar  uchun  ma’lumotlar  olishning  boshlang‘ich  yo‘li 

hamda  maktab  fanlari  doirasida  izlanishlar  olib  borish  uchun  markaziy  manba 

---