Тузувчи : Файзуллаева Н

2-masala 
2009 yilda shartli iqtisodiy tizimda aholi soni tarkibi to’g’risidagi quyidagi ma’lumotlar 
mavjud edi: 
- ishchi kuchi soni – 350 mln. kishi, 
- ishsizlar   –  30 mln. kishi, jumladan: 
- 15 mln. kishi korxona bankrotligi natijasida ishsiz bo’lib qoldi, 
-  3 mln. kishi yangi kasbni o’rganadi; 
- 3 mln. kishi ishlab chiqarish qisqartirilgani natijasida ishdan     
  bo’shatilgan; 
- 5 mln. kishi korxona yangi faoliyat turiga o’tganligi tufayli ishdan  
  bo’shatildi; 
- 4 mln. kishi ishlamaydi, chunki yosh bolalari va qari ota-onalari mavjud. 
Tabiiy  va  haqiqiy  ishsizlik  darajasini  hisoblang.  Ouken  qonunidan  foydalanib,  agar 
potensial YAIM 4 mlrd. pul birligini tashkil etgan bo’lsa, YAIMning uzilishini aniqlang. 
Echish: 
1.
 
Joriy yilda tabiiy ishsizlik = yangi kasbni o’rganuvchi (friksion ishsizlik) 3 mln. kishi + 
yosh bolalari va qari ota-onalari mavjud 4 mln. kishi + korxona yangi faoliyat turiga o’tganligi 
natijasida ishdan bo’shatilgan 5 mln. kishi = 12 mln. kishi. 
2.
 
Davriy  ishsizlik    =  korxona  bankrotligi  natijasida  ishdan  bo’shatilgan  15  mln.  kishi  + 
ishlab chiqarish qisqartirilgani natijasida ishdan bo’shatilgan 3 mln. kishi = 18 mln. kishi. 
3.
 
Haqiqiy ishsizlik = 30 mln. kishi 

---

145 
    
%
4
,
3
350
100
12
.
.
100
.
.
.
.





сони
кучи
Ишчи
сони
ишсизлар
Табиий
даражаси
ишсизлик
Табиий
                   
4. 
%
6
,
8
350
100
30
..
..
..
..
..




сони
кучи
Ишчи
сони
Ишсизлар
даражаси
ишсизлик
Хакикий
 
 
Haqiqiy ishsizlik darajasining tabiiy ishsizlik darajasida ortiqligi= 8,6% - 3,4% = 5,2%. 
5. YAIMning uzilishini Ouken koeffitsiyentidan foydalangan holda aniqlanadi, u  -2,5% x 
5,2% = 13%ga teng. 
YAIMning uzilishining mutlaq miqdori  = 4 mlrd. pul birl. x 13%) : 100% = 0,52 mlrd. pul 
birl. 
Binobarin,  YAIMning    haqiqiy  hajmi    potensial  hajmidan,    haqiqiy  ishsizlik  darajasi 
tabiiy darajadan oshishi natijasida 0,52 mlrd. pul birligiga kam. 
 
3-masala 
2005 yilda shartli mamlakatda quyidagi ishsizlik ko’rsatkichlari mavjud edi: 
-
 
friksion  -  3%; tarkibiy  -3%;  davriy  -10%. 
Nominal YAIM 27600 pul birligini tashkil etdi, Ouken koeffitsiyenti esa  2,5% ga teng.  
YAIMning uzilishi miqdorini aniqlang.