Тузувчи : Файзуллаева Н

        12-Mavzu: Iste’mol, jamg’arish va investitsiya funksiyalari  
 
Reja.  
1. Iste’mol va jamg’arish, ularning grafiklari va funksiyalari. 
2.  Iste’mol va jamg’arishga o’rtacha  hamda chegaralangan  moyillik. 
3. Investitsiyalarning mohiyati, grafigi va funksiyasi.    
4. Investitsiyalar  dinamikasini belgilovchi foiz ctavkasidan boshqa omillar. Akselerator     
modeli. 
1. Iste’mol va jamg’arish, ularning grafiklari va funksiyalari. 
 
Uy xo’jaliklarining iste’mol xarajatlari (bundan buyon iste’mol deb yuritiladi), Yalpi talab, 
yoki    YAIMning  yakuniy  iste’molga  ko’ra  tarkibida  eng  katta  ulushga  ega  bo’lgan 
komponentdir.  2004  yilda  O’zbekiston  Respublikasi  Davlat  Statistika  Qo’mitasining 
ma’lumotlariga ko’ra respublikamizda bu ulush 51,7 %ni tashkil etgan.  Shuningdek, rivojlangan 
mamlakatlarda  iste’mol  xarajatlari  shaxsiy  tasarrufdagi  daromadning    90  foizdan  ortiq  qismini 
tashkil  etadi.  Shu  tufayli  ham  iste’mol  xarajatlariga  ta’sir  etuvchi  omillarni,  uning  o’zgarish 
qonuniyatlarini o’rganish muhim ahamiyatga ega. 
Uy  xo’jaliklari  tasarrufidagi  daromadning    iste’mol  qilinmasdan  qolgan  qismi  ularning 
jamg’armalarini  tashkil  etadi.  Klassik  maktab  vakillari  jamg’arish  hajmi  foz    stavkasining 
funksiyasi  deb  qarashsa    J.M.  Keyns  uy  xo’jaliklarining    iste’mol  xarajatlari  va  jamg’arishlari  
hajmini belgilovchi asosiy omil ularning ishlab chiqarishda ishtirok etishdan olingan daromadlari 
deb hisoblaydi.  YAnada aniqlik kiritsak iste’mol va jamg’arish hajmini belgilovchi asosiy omil  
uy  xo’jaliklarining  ishlab  topgan  daromadlari,  olgan  transfert  to’lovlari  va    to’lagan  soliqlari 
bilan belgilanadigan tasarrufidagi daromadi (DI – disposable income, yoki Yd ) ko’rsatkichidir. 
Makroiqtisodiy  nazariyada  iste’mol  va  jamg’armalar,  milliy  daromad  yoki  shaxsiy 
daromadlarning funksiyasi sifatida ham tadqiq qilinadi. 
Ma’lumki,  uy  xo’jaligi  tasarrufidagi  daromad  iste’mol  va  jamg’arish  uchun  ishlatiladi. 
YA’ni,  qancha  ko’p  iste’mol  qilinsa,  shuncha  kam  jamg’ariladi  va  aksincha.  Iste’mol  va 
jamg’arish o’rtasidagi o’zaro bog’liqlik har xil daromadga ega bo’lgan shaxslarda bir xil emas: 
kam  daromadga  ega  bo’lganlar,  odatda,  uning  ko’proq  qismini  iste’mol  qilib,  kamroq  qismini 
jamg’aradi,  lekin  daromadlari  oshib  borishi  bilan  bu  nisbat  jamg’arish  foydasiga  o’sadi.  Bu 
bog’liqlikni gipotetik ma’lumotlar asosida ko’rib chiqamiz (6.1-jadval). 
 

---

84