Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi harakatlar

Foydalanuvchilar: Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari tarix fani o’qituvchilari , tarix o’qitish metodikasi yo’nalishi talabalari va o’quvchilar

Loyiha doirasi:

• 
  bajarish muddati: 1 oy
  

• 
  ishtirokchilar soni: o’nta
  

Loyiha tuzilishi va mazmuni

• 
  Kirish – ma’lumotli axborotning mohiyati va vazifasi ochib beriladi.
  

• 
  Loyiha mavzusini yoritib beruvchi, axborot.
  

• 
  Foydalanilgan manbalar ro’yxati.
  

Bo’lajak tarix o’qituvchisi ushbu mavzuni guruh bilan ishlashga kelishib olindi.Laboratoriya mashg’uloti guruh a’zolari ishtirokida Kirish suhbatini o’tkazish bilan boshlanadi.Kirish suhbati “Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi harakatlar” mavzusida bo’lib , bu suhbat jarayonida mavzu orqali loyiha faoliyatiga cho’mishga hozirlaydi.Kirish suhbatida o’quvchilarning mavzu bo’yicha qanchalik ma’lumotlarga egaligi , mavzuni qay tarzda qiziqarli o’rganish mumkinligini aniqlashtirib oladi. Bo’lajak tarix o’qituvchisi “Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi harakatlar”mavzusi orqali Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi istiqlolchilik harakatini vujudga kelish sabalari, uning tub mohiyati, istiqlolchilik harakati namoyondalari shaxsi va olib borgan qahramona kurashi, istiqlolchilik kurashi yakunlarining tub mohiyatini ochib berishni muammo tarzida qo’yadi. O’quvchilar bu muammoni o’rganish uchun loyiha rejalashtiradilar. Loyiha rejasini tub mazmuni mavzuni darslik mavzusiga qaraganda yanada yorqin, batafsil, qiziqarli va chuqur tarzda o’rganishni taqozo etadi. Muhokama jarayonida bo’lajak tarix o’qituvchisi o’quvchilarga “Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi harakatlar” mavzusiga oid ushbu adabiyotlarni tavsiya etadi:

1. Usmonov Q.“Akademik-litsey va kasb-hunar kollejlari 1-bosqich o`quvchilari uchun mo`ljallangan O`zbekiston tarixi darsligi”. T. Sharq. 2013-yil.

2. Vatan tarixi R. Shamsutdinov III tom. T. Sharq. 2011- yil.

3. O’zbekistonnning yangi tarixi . Ikkinchi kitob. O`zbekiston sovet mustamlakachiligi davrida. T. Sharq. 2001-yil.

4. O`zbekiston tarixi jurnali

5. www. Google.uz www. Ziyonet.uz

Bo’lajak tarix o’qituvchisi “Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi harakatlar” mavzusini o’quvchilardagi qiziqishni yanada orttirish uchun adabiyotlardan parchalar keltiradi: 1920 yil yanvar oyi o’rtalarida Bachqir qishlog’ida betaraf turgan Ergash qo’rboshiga hujum uyushtirildi. Uning kuchlari tor-mor qilindi, Bachqir qishlog’i kultepaga aylantirildi. Ergash qo’rboshi qochishga ulgurdi, ammo tezda qo’lga olindi va qatl etildi. 1920 yil yanvarida Farg’ona istiqlolchilariga qarshi Volga musulmonlaridan tashkil topgan tatar brigadasi tashlandi. Brigada qo’mondoni Yusuf Ibrohimov harbiy komissar Vafo Burnashev, qarorgohi komissari Mehnat Qosimovlar edilar. Brigada o’zining asosiy zarbasini Madaminbek qarshi qaratdi. Yanvardan Fevral oyi oxirigacha qattiq to’qnashuvlar bo’ldi. Tatar brigadasi tarkibiga qizillar xizmatida bo’lgan o’zbek va qozoq musulmon jangchilari ham kiritildi. Kuchlar sovetlar foydasiga tubdan o’zgargan edi. Madaminbek qo’shini tobora kuchsizlanib borardi. Ustiga ustak K.Monstrov o’zgarib borayotgan vaziyatdan sarosimaga tushib 1920 yil 17 yanvarda bolsheviklar tomoniga o’tib ketdi. Madaminbek lashkarida birorta ham rus jangchisi qolmadi.

Shunday og’ir sharoitda Madaminbek lashkari bilan tatar brigadasi o’rtasida shiddatli janglar bordi. Bu janglarda 4 ming 5 ming kishi ishtirok etdi. Janglar Andijon, O’sh atroflarida, G`ulcha, Ergashtom, Poytug’, Asaka, Segizaqum, Tol, Oyim hududlarida olib borildi. Dastlab Madaminbek ustun holatda bo’ldi, qator g’alabalarga erishdi. Biroq asir olingan tatarlarning istiqlolchilar orasida olib borgan targ’ibot va tashviqotlar, K.Monstrovning kutilmaganda qizillar tomoniga o’tib ketishi Madaminbek qo’shini jangchilari ruhini tushirib yubordi. 2-3 fevral kunlarida Madaminbek Poytug’da ayniqsa Qoradaryo bilan Norin daryosining qo’shilish joyida bo’lgan jangda o’zining juda katta kuchlaridan mahrum bo’ldi.

Reja muhokamasi jarayonida Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi harakatlarga oid quyidagi jihatlar ajratib olinadi:

-Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi milliy ozodlik kurashini yuzaga kelish omillari va harakatning keng yoyilishi

-Milliy Istiqlochilik kurashi yo’lboshchilarining ozodlik yo’lida olib borgan kurashi

Ushbu holatda o’quvchilar Turkistonda sovet hokimiyatiga qarshi harakatlar haqida tasavvur qilish uchun loyiha metodi asosida ish olib borishadi. Shu tariqa loyiha ustida asosiy ish – izlanish tadqiqot faoliyati boshlandi.Faoliyat boshidayoq o’quvchilar yangi ma’lumotlarni to’plash, uni tahlil qilish, tuzilmalarga bo’lish, rasmiylashtirish, asosiysi izlanishlar davomida o’z imkoniyatlarini anglay boshlaydilar. Ushbu kichik guruh o’zlariga sardor saylaydi. Har bir ishtirokchining ishi taqsimlanib, o’qituvchi va konsultant bilan maslahat uchun uchrashuv vaqti kelishib olinadi.