147
22.
Mass-spektrometrik usullar –
moddaning ionlashgan bo‘laklari
massasini aniqlashga asoslangan.
23.
Tahlilning molekulyar-absorbsion usullari
–
modda molekulalari
tomonidan optik sohadagi elektromagnit nurlarini 200-400 nm UB,
400-700 K sohasi, 1-2 mikron IK hamda radiochastotalar sohasining
yutilishiga asoslangan.
24.
Kolorimetriya
–
bir xil qalinlikdagi kyuvetalardagi eritmalarning
rang intensivligini solishtirishga (taqqoslash) asoslangan.
25.
Elektromagnit nurlar turlari modda bilan ta’sirlashuv
xususiyatiga ko‘ra:
γ
– nurlar,rentgen nurlanish, ultrabinasha va
инфра
qizil,
микро
to‘lqinli turlariga bo‘linadi.
26.
Alangali fotometriya –
qo‘zg‘atuvchi gaz alangasi ta’siridagi nur
sochish
27.
Molekulyar absorbsion tahlil –
modda
molekulalari yoki ionlari
tomonidan yutilgan nur miqdori
28.
Tahlilning optik usullari –
elektromagnit nurlar ta’sirida
moddani (nur chiqarish, nurni yutish, tarqatish, sindirish,
nurni
qutblantirish) kabi xossalarini o‘lchashga asoslangan usullar.
29.
Atom-adsorbsion tahlil
– gaz fazasida modda atomlarining
monoxromat nur yutishi
30.
Emission spektral tahlil –
modda tomonidan chiqarilayotgan nur
intensivligi
31.
Alangali fotometriya –
qo‘zg‘atuvchi gaz alangasi ta’siridagi nur
sochish
32.
Lyuminessent tahlil –
lyuminessensiya intensivligini o‘lchash
33.
Nefelometrik tahlil –
dispers tizim sochayotgan nur intensivligini
o‘lchash.
34.
Turbidimetrik tahlil –
dispers tizim orqali o‘tgan nur intensivlig-
ini o‘lchash.
35.
Yorug‘likning yutilishi
Lambert-Buger-Ber
qonuni bo’yicha – bu
qonunga ko‘ra:
yorug‘likni yutilishi yorug‘lik o‘tayotgan kyuveta
qalinligiga va yorug‘lik yutuvchi modda konsentratsiyasiga to‘g‘ri
proportsional.
36.
Optik zichlikning fizik ma’nosi –
kiruvchi va chiquvchi nurlar
intensivligi nisbatining logarifmi qiymatiga teng.
37.
Fotokolorimetriya
–
tekshiriluvchi eritmadan, monoxromatik
bo‘lmagan
nur
intensivligini
fotoelektrokolorimetrda
(FEK)
fotoelement yordamida o‘lchashga asoslangan.
148
38.
Fotometrik titrlash –
titrlashning ekvivalent nuqtasi yoki uning
yaqinida, titrlanuvchi eritmaning yorug‘lik yutilishi keskin o‘zgarishi
asosida, titrlashni oxirgi nuqtasini (TON) aniqlashga asoslangan
39.
Differensial fotometriya –
tahlil etiluvchi eritma optik zichligi
noldan (ancha katta (0,1-1,0) bo‘lgan solishtirma eritma.
40.
Spektrofotometriya
- yorug‘lik oqimini keng 185 nm dan – 1100
nm oralig‘ida tahlil etiluvchi modda eritmasi tomonidan UB,
ko‘rinadigan (K) va yaqin infraqizil (YAIQ) sohadagi monoxromatik
nurlarning yutilishini maxsus asbob – SF da o‘lchanishiga
asoslangan.
41.
Monoxromatlash –
yorug‘lik nurini spektrga ajratish uchun SF da
monoxromotor vazifasini prizma yoki diffraksion panjara bajaradi.
42.
SF da sifat tahlil –
modda tomonidan maksimal yutilgan nurning
to‘lqin uzunligi asosida topiladi (
λ
max ).
43.
SF da miqdoriy tahlil -
maksimal yutilgan nurning to‘lqin
uzunligi o‘lchangan optik zichlik asosida topiladi ( A max ).
44.
Ekstraksion–fotometrik tahlil –
tahlil qilinuvchi eritmadagi
aniqlanuvchi modda ekstragent yordamida ekstraksiyalanadi va
ekstraktni analitik to‘lqin uzunlikda fotometrik usulda o‘lchashga
asoslangan.
45.
Lyuminessensiya
– moddaning turli energiyalar manbai ta’sirida
shu’ lalanishi.
46.
Fotolyuminessensiya
– spektrning UB va ko‘rinadigan soha,
nurlari ta’sirida moddaning shu‘lalanishi.
47.
Fluoressent tahlil
(fluorimetriya) – aniqlanuvchi moddaga UB, K
– nurlar ta’sir ettirilganda fluoressensiya intensivligini o‘lchashga
asoslangan.
48.
Konduktometriya – e
lektrolit eritmasining konsentratsiyasi
o‘zgarishi bilan elektr o‘tkazuvchanlikning o‘zgarishiga asoslangan.
49.
Voltamperometriya –
tashqaridan qo‘yilgan kuchlanishga bog‘liq
ravishda tok kuchi o‘zgarishini o‘lchashga asoslangan.
50.
Kulonometriya –
elektroliz uchun sarflangan tok kuchini
o‘lchashga
51.
asoslangan.
52.
E
lektrogravimetriya - e
lektrokimyoviy
reaksiya mahsuloti
massasini o‘lchashga asoslangan.
53.
Konduktometrik titrlash
–
konduktometrik yacheykadagi ikkita
inert (platina) elektrodlar orasidagi tahlil etiluvchi eritmaning elektr
o‘tkazuvchanligini, titrlash jarayonida o‘lchashga asoslangan.
149
54.
Polyarografiya –
elektrokimyoviy (polyarografik) yacheykaga
tashqaridan kuchlanish qo‘yilishi bilan elektrik o‘lchamlar
va tahlil
qilinuvchi
modda
eritmasi
xossalari
orasidagi
bog‘liqlikni
o‘rganishga asoslangan.
55.
Kulonometriya –
elektroliz uchun sarflangan tok kuchini
o‘lchashga asoslangan.
56.
Xromatografik tahlil usuli –
aralashma tarkibiy qismlarining
qo‘zg‘almas
faza
–
adsorbentga
turlicha
yutilishiga,
adsorbsiyalanishiga asoslangan.
57.
Ion almashinish xromatografiyasi –
tahlil qilinuvchi elektrolit va
ionitning ionogen guruhlari orasida almashinish reaksiyasiga
asoslangan.
58.
Ionitlar –
yuqori molekulyar polikislota, poliasoslar bo‘lib, yon
zanjirida ionogen guruhlarni saqlaydi.
59.
Kationitlar
– elektrolit kationini protonga almashtiruvchi ionitlar.
60.
Regeneratsiya –
ionitni ion almashinishdan
avvalgi holiga
qaytarish jarayoni.
61.
Ekstraksion–fotometrik usul –
xromatografik dog‘ni organik
erituvchiga Ekstraksiyalab, uni fotometrik tahlil qilishga asoslangan.
62.
Xromatogramma
– qayd etuvchi asbob signalini vaqt oralig‘idagi
grafik tasviri.
