Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti "tasdiqlayman"

VAZIFA:
  A-4  formatga  asosiy  yozuv  kataklarini  chizib,  tegishli  yozuvlar  bilan 
to‘ldirilsin. 
 
4 -mavzu: Tarkibida “Tutashma” elementi qatnashgan detal chizmasini 
bajarish
.
 
I-grafik  ishini  bajarish uchun  o‘quvchi  va talabalar guruh  jurnalidan  o‘z tartib raqamlariga 
mos bo‘lgan vazifani ustozlaridan oladilar. 
Olingan  vazifani  o‘quvchi  va  talabalar,  avval  o‘z  vazifalarini  daftariga  ko‘chirib  oladilar. 
Vazifada,  «Tekis  kontur»  chizmasini  quyidagi  ketma-ketlikda  bajarish  tavsiya  etiladi:  Lekin  buni 
har  bir  o‘quvchi  yoki  talaba  o‘zi    istagan,  ya’ni  o‘zi  maqbul  deb  topgan  reja  asosida  bajarishlari 
ham mumkin.  
1.  Tekis konturning  o‘lchamlaridan kelib chiqqan holda A4  yoki  A3  format tanlab olinadi. 
So‘ngra,  bu  formatda  tutashmaning  simmetriya  o‘qlari  va  markaz  chiziqlari  «Отрезок»-«Kesma» 
buyrug‘idan  foydalanib  o‘tkaziladi.  Markaz  chiziqlarni  o‘tkazishda  ular  orasidagi  masofani 
«Подобие»-«ob’ektlarni  berilgan  masofaga  surish»  buyrug‘idan  yoki  kesma  uzinligini  tezkor 
kiritish usulidan foydalanib kiritiladi.  
2.  Tekis  kontur  chizmasida  berilgan  chiziqlar,  ya’ni  to‘g‘ri  chiziq  va  aylanalar  chizib 
olinadi. Bunda, «Отрезок»-«Kesma» va «Круг»-«Aylana» buyruqlaridan foydalaniladi.  
3.  Tekis  kontur  chizmasidagi  tutashma  elementi-aylana  yoyi  o‘tkaziladi.  Komp’yuterda 
bunday  aylana  yoyi  to‘liq  aylana  ko‘rinishda  chizish  panelidagi  yoki  «Risovanie»  menyusidagi 
«Круг»-«Aylana» buyrug‘idan foydalanib chizib olinadi. Buning uchun, ularning birortasiga kirib, 
undagi  «2  точки  касания/радиус»  buyrug‘i  yuklanadi  va  taxminiy  urinish  nuqtalari  «Sichqon» 
yordamida  ko‘rsatiladi.  Muloqotlar  qatoridagi  so‘rovga  tutashma  radiusi  kiritiladi  va  «Enter»  ni 
yuklash bilan tutashma yoyi to‘liq aylana bo‘lib tasvirlanib qoladi. 
Shunday  amallarni  bajarish  asosida  chizmadagi  barcha  tutashmalar  bajariladi.  Ulardagi 
ortiqcha  aylana  yoylarini  chizmadan  yo‘qotish  uchun,  «Обрезать»-«Kesish»  buyrug‘idan 
foydalaniladi. 
         Yuqoridagi  bosqichlarda  bajarilgan  «Tekis  kontur»  chizmasi  taxt  qilinadi.  Ya’ni,  I-grafik 
ishini  qog‘ozga  chiqarib  olishdan  avval,  uning  chiziqlari  kerakli  turlarda-qiyofalarda  va 
yo‘g‘oliklarda bajarib chiqiladi
. 
O‘q  va  markaz  chiziqlari  ikkinchi  «Po  sloyu»  buyrug‘idan  foydalanib  bajariladi.  Asosiy 
chiziqlar  yo‘g‘onligini,  ekranning  eng  pastki  «Режим»-«Хolat»  qatoridagi  «VESLIN»  buyrug‘iga 
kirib,  ko‘riladi  va  tekshiriladi.  Agar,  chizmada  biror  yo‘g‘onlashtirilmagan  chiziq  qolib  ketgan 
bo‘lsa, uni ajratib uchinchi «По слою» buyrug‘idan foydalanib yo‘g‘onlashtiriladi. 
Agar,  chizmadagi  chiziqlarga  rang  berish  lozim  bo‘lsa,  birinchi  «По  слою»  buyrug‘idan 
foydalaniladi. 

---

86 
 
«Tekis  kontur»  vazifasida  berilgan  o‘lchamlar,  ekranda  bajarilgan  chizmaga  qo‘yib 
chiqiladi. O‘lcham chiziqlarini, strelkalarini va raqamlarini ko‘rsatkichlari «Формат» menyusidagi 
«Размерные  стили...»  buyrug‘iga  kirib,  «Dispetcher  razmerniux  stiley»  darchasidan  foydalanib 
tanlab olinadi.  
Tayyor  bo‘lgan  «Tekis  kontur»  chizmasi  qog‘ozga  chiqarish  uchun  tayyor  holda  hotirada 
saqlanadi va bir nushada qog‘ozga ko‘chirib olinadi. Uning namunasi 4-rasmda keltirilgan.