Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

129-расм. Чўл бўғма илончаси орқа оёқларининг рудименти
Сув илонлари (Colubridae) оиласига 2000 дан ортиқ тур киради, Ўзбекистода сув илонларнинг 10 дан ортиқ турлари учрайди. Сув илонлари оиласи орасида қуруқликда, дарахтда ва ер остида яшайдиган турлари ҳам бор (19-жадвал). Сув илонларнинг узунлиги 10-15 см дан 3,5 м гача боради. Сув илонлари оиласига оддий сув илони (Natrix natrix), сув илон (Natrix tesselata), силлиқ сув илони, яъни медянка (Coronella austriaca) ва чипор илонлар (Elaphe, Coluber) авлодлари киради. Сув илонларида чаноқ камари ва орқа оёқ қолдиқлари бўлмайди. Қорин томони бир қатор бўлиб ўрнашган сербар тангачалар билан қопланган. Сув илонлар оиласи вакиллари космополит ҳисобланади. Улар Антарктидадан ташқари ер юзининг барча қитъаларида кенг тарқалган. Сув илонлари асосан қушлар тухуми, ҳашаротлар, ўргимчаксимонлар, чувалчанглар, турли майда балиқлар, бақалар, калтакесаклар ва майда кемирувчилар билан озиқланади. Сув илонларнинг кўпчилиги тухум қўйиб кўпаяди, медянка эса тухумдан тирик туғади. Сув илони Ўрта Осиёда кенг тарқалган, Ўзбекистоннинг ҳамма сув ҳавзаларида яшайди. Оддий сув илонини боғ, полиз ва одамларга яқин жойларда ҳам учратиш мумкин. Унинг узунлиги 1,5 м гача боради, бошининг икки ён томонида биттадан оқ ёки ҳаворанг холи бор. Сув илонлари балиқчилик хўжаликларига бирмунча зиён келтириши мумкин. Воҳалардаги жарликлар, ташландиқ эски бинолар, молхоналар ва ҳатто хонадонларда чипор илон учрайди. Унинг узунлиги 2 м гача боради. Чипор илон асосан Ўрта Осиёда ва Узоқ Шарқда кенг тарқалган. Чипор илон ҳам турли қушлар ва уларнинг жўжалари, кемирувчилар ва калтакесаклар билан озиқланади. Ўлжа қидириб, молхона ва хонадонларнинг шифтига чиқиб олиши, деворнинг ёриқларига кириб қолиши мумкин.
Ўзбекистоннинг чўл минтақаларида холдор чипор илон, кўндаланг йўлли чипор илон, ўқ илон, Устюртда тўрт чизиқли чипор илон, тоғ этакларида эса қизил чизиқли чипор илон тарқалган. Силлиқ сув илонининг узунлиги 75 см атрофида бўлади. Ўқ илон ҳам сувилонлар оиласига киради. Ўқ илон заҳарли ҳисобланади. Унинг заҳар тиши оғиз бўшлиғининг ички томонида жойлашган, жўякли бўлади. Заҳари одамга унчалик таъсир қилмайди.