Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

1 0 ‘sha joyda,  120-bet.

2 Ocsha joyda,  136-bet.

3 0 ‘shajoyda,  151-152-bet.

633

---

«Guliston»  asarida  Sa’diy  bir  otaning  o‘z 

0

‘g‘liga  kasb»hunar 

osrganish  kerakligini  uqtirganini  bayon  etadi.  Ota  deydi:  «Aziz 

o 'g'lonlarim,  hunar  o ‘rganinglar,  ...  hunar  qaynar  buloq,  tuganmas 

davlatdir,  agar  hunarmand molidan  mahrum  bo (lsa,  qayg ‘usi yo (qdir, 

chunki hunarning o ‘zi davlatdir.  Hunarmand qayerga borsa,  qadrlanadi 

va  uyning  to ‘ridan joy  oladl  Hunarsiz  odam  esa  hamisha  mashaqqat 

chekadi,  o ‘zgalar qo ‘liga qaraydi».1

Sa’diyning  uqtirishicha,  oila  bolaning  baxtli  kelajagi  uchun  zamin 

yaratadi.  U  oilada  asosiy  tayanch  deb  otani  oladi  va  hayotdan  misollar 

keltirib, bolalar tarbiyasi bo6yicha bir qancha takliflar bilan ota-onalarga 

murojaat  etadi,  shu  yo4l  bilan  o6z  davridagi  taMim-tarbiya  mazmuni, 

xalq  pedagogikasi  usullarini  ularga  tushuntirishga  harakat  qiladi. 

Mutafakkir  ota-onalarga  o‘z  bolalarini  tarbiyalashni,  o‘qitishni,  kasb- 

hunar  o4rgatishni,  jismonan  chiniqtirishni,  ularga  odamlar  bilan 

muloqotda  bo‘lish  odobini  o‘rgatishni,  sogiom-bo‘lish uchun  muayyan 

me’yorda ovqatlanishga odatlantirishni tavsiya etadi.

Utmiman,  Sa’diy  Sheroziyning  pedagogik  qarashlari  —  taMim- 

tarbiya  haqidagi  fikrlaridan 

quyidagi  xulosaga  kelish  mumkin: 

Uningcha, pedagogik faoliyatiga xos birinchi xususiyat shuki, hayotning 

oczi,  shuningdek,  xalq  hayoti  va turmush tarzi  ifodalangan xalq og‘zaki 

ijodi  tarbiya  haqidagi  qarashlarining  negizini  tashkil  etadi.  Birinchi 

xususiyat  Sa’diy  qarashlarini  xalqqa  yaqinlashtiradi,  asarlarining 

xalqchilligini  ta’minlaydi;  ikkinchi  xususiyat  -   bu  qarashlarining 

baynalminalligi,  insonparvarligi  va  vatanparvarligi,  shuningdek,  dini, 

e’tiqodi,  jinsi  va  millatidan  qafi  nazar,  barcha  odamlarga  nisbatan 

hurmat  bilan  qarashidir;  uchinchi  xususiyat  -   yoshlami  mehnatni 

sevishga  va  boshqalarga  foyda  keltirishga  da’vat  etishidir;  to ‘rtinchi 

xususiyat  -   do‘stlik  va  birodarlik  burchini  shaxsiy  manfaatni  ko‘zlab 

emas,  balki  tarbiyaviy  ahamiyati  va  ijtimoiy  mohiyatiga  qarab  ado 

etishdir;  beshinchi  xususiyati  -   ota-onalarning  yosh  avlodda  yuksak 

insoniy axloqiy sifatlarni tarbiyalashga da’vat etilishidir.

Jaloliddin  Rumiy  (1207-1273)  o‘zining  «Masnaviy»,  «Devoni 

kabir»  («Ulu  devon»),  «Fihi  mo fihi»  («Unda  qanday  blsa,  bunda 

ham  shunday»),  «Makotib»,  «Majolisi  sa 'ba»  kabi  asarlari  bilan 

pedagogik fikrlar taraqqiyotiga ulkan hissa qo‘shgan mutafakkirdir,

Ulug‘  shoir  va  mutafakkir Jaloliddin  Rumiy  butun  umri  davomida 

inson ruhi erkinligini, irqi, tili va diniy  mazhabidan qat’i nazar,  insonlar