Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov



Download 3,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/233
Sana01.08.2021
Hajmi3,72 Mb.
#134878
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   233
Bog'liq
Ш.Ташматов. Иктисодий таълимотлар тарихи

Ayirboshlash    Qadimgi  Dunyo  va  o‗rta  asrda  tadqiqotchilar 
tomonidan proporsional va ekvivalent qoidasiga asoslangan, odamlarning 
xohishi  tufayli  bo‗ladigan  akt  sifatida  qabul  qilingan.  Bu  prinsipni  inkor 
etmagan  holda,  noekvivalent  bo‗lib  tuyulgan  ayirboshlash,  subyektiv 
jarayon  sifatida,  tomonlarga  teng  foyda  keltirishi  mumkinligini  Akvinat 
ko‗rsatib  berdi.  Boshqacha  aytganda,  buyum  «bir  odamning  foydasiga 
boshqa  odamning  zarar  ko„rishi  hisobidan  kelib  tushsa»,  o‗shandagina 
ayirboshlash sharti buzilgan bo‗ladi.  
 
«Odil  narx»  bu  kategoriya  kanonistlar  ta‘limotida  «qiymat» 
(qimmat), «bozor bahosi» kategoriyalari o‗rnida ishlatilgan. U muayyan 
feodal oqsuyaklar hududida o‗rnatilgan va biriktirib qo‗yilgan. Dastlabki 
kanonistlar  uning  darajasini  tovar  ishlab  chiqarish  jarayonidagi  mehnat 
va  moddiy  sarflarga  bog‗lab  tushuntirganlar.  Ammo  Akvinat  «odil 
narx»ga  bo‗lgan  sarfli  yondashuv  tushunchasini  yetarli  emas,  deb 
hisobladi.  Uning  fikricha  sotuvchi  o‗z  mavqeyiga  qarab  buyumni  «o„z 
narxidan ko„ra qimmatroq sotishi mumkin»
 
Pul  (moneta)ni  Akvinat  Qadimgi  Dunyo  va  dastlabki  kanonizm 
mualliflariga o‗xshash talqin qiladi. Uning ta‘kidlashicha, «savdoda ... 
ishonchli o„lchov birligiga» ega bo‗lish uchun pul kishilarning xohishi 
tufayli  kelib  chiqqan.  Olim  monetaning  «ichki  qimmatga»  ega 
ekanligini  tan  olsada,  davlat  moneta  qimmatini  uning  «ichki 
qimmatiga»  nisbatan  bir  oz  o‗zgartirishga  haqli,  deb  hisobladi.  Bu 
yerda Akvinat o‗zining ikkiyoqlamalik prinsipiga sodiqligini yana bir 
bor  ko‗rsatdi,  ya‘ni  bir  tomondan,  monetalarni  buzish  tashqi  savdoda 
pulning  qadr-qimmatini  yo‗qotilishiga  olib  kelishini  tan  olgach, 
ikkinchi tomondan esa – pulning «nominal qimmatini» davlatning o‗z 
xohishi bo‗yicha o‗rnatish huquqiga ishongan.   

Download 3,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   233




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish