Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

5.8. Korxonalar iqtisodiy saiohiyati: tarkibi, ko‘rsatkichlar tizimi va
samaradorligini tahlili
Korxonaning iqtisodiy saiohiyati
deganda unda sodir etiladigan 
iqtisodiy jarayonni to'liq ta ’minlaydigan barcha moddiy va mehnat 
resurslari hamda nomoddiy aktivlar tushuniladi.
Korxonaning iqtisodiy saiohiyati tahlili uning mulki, zaxiralari va 
xarajatlarini har tomonlama o'rganishdir.
Iqtisodiy salohiyatni buxgalteriya balansiga nisbatan, aktivlarga 
nisbatan ishlatiladigan tushuncha deb qarash mumkin. Korxona iqtisodiy
318

---

salohiyati tahlili buxgalteriya balansi aktivlarini jamlangan qatori va ular 
bo‘yicha o ‘zgarishIami baholash orqali amalga oshiriladi.
Uning tarkibiy qismlariga uzoq muddatli va joriy aktivlar kiradi. 
Joriy aktivlar o 'z navbatida tovar-moddiy 
zaxiralar, debitorlik 
majburiyatlari va pul mablag‘Iaridan iborat bo‘ladi.
Iqtisodiy salohiyatni o ‘stirishga juda ko4p omillar ta’sir etadi. Ularni 
shartli ravishda quyidagicha guruhlarga ajratish mumkin
Korxonalar iqtisodiy salohiyatining ta’sir birliklari va
_______
samaradorligi_____ ______________
Iqtisodiy
salohiyatning
ta’sir birliklar
Ta’sir birliklar
Samaradorligi
Mehnat salohiyati
Mehnat 
unumdorligi, 
kadrlar 
qo‘nimsizligi, tarkibning malaka 
darajasi
Qich? Qsm / 
X
X-xodimlarning o'rtacha 
ro‘yxat soni
Asosiy
vositalaming
salohiyati
Asosiy vositalar va ulaming 
tarkibi, 
ishlab 
chiqarish 
quvvatlaridan foydanish darajasi, 
asosiy vositalar qaytimi
Qichi Qsm / 
Av
Av- asosiy vositalaming 
o‘rtacha yillik qiymati
Aylanma 
mab lag'laming 
salohiyati
Aylanma mablag‘lar va ulaming 
tarkibi, aylanma mablagMaming 
qaytimi