|
15-masala
O‘z mahsulotingizga tovar belgisini yarating. Eslab qolish oddiyligi,
firma faoliyati profiliga to‘g‘ri keladigan va originalligi nuqtayi nazari-
dan tahlil qiling.
16-masala
O‘z firmangiz tovarlarining qadoqlash (upakovkasi)ni aytib bering.
17-masala
Quyidagi tovarlarni 3 darajali tahlilini o‘tkazing.
- krem, “Dansova” detektivi, kinoteatrda film.
- yumshoq mebel, zamonaviy tufli, avtomat kir yuvish mashinasi.
Muammoli vaziyatlar
1. Amaliy marketingning kritik yondashuviga ko‘ra iste’molchilar-
ning ehtiyojlarini qondirish uchun minimal kerak bo‘ladigan tovarlarni
marketing sotib olishga undaydi. Ushbu fikrga o‘z munosabatingizni
bildiring.
2. Bir kun Yuliy Sezar Rimlik mehmonlarni kutib olish uchun o‘z
oshpazi Klodiyga mehmonlarni hayratga soladigan taom tayyorlashini
buyurdi. Tushlik vaqtida oshpaz bir uyum qisqichbaqalarni
mehmonlarga taqdim etdi. Ammo mehmonlar tayyorlangan taomning
hech qanchalik hayratomuz emas ekanligini bildirdilar. Shunda oshpaz
mehmonlarga yuzlanib qisqichbaqalar qaynatib pishirilgan bo‘lsada ular
qimirlayotganligini ko‘rsatdi va rimlik mehmonlarni hayratga soldi.
Mehmonlarni kuzatib Yuriy Sezar Klodiydan bunga qanday erishganlik
sirini so‘radi. Klodiy esa bu juda oddiy shunchaki, pishgan qisqich-
371
baqalar orasiga bitta tirik qisqichbaqani qo‘yib yuborganligi va u
qimirlashi bilan qolganlarini ham qimirlatishini tushuntirdi.
Rivoyatdagi tirik qisqichbaqa singari bozor iqtisodiyoti sharoitida
marketing ham o‘zi harakatlanib bozorni ham harakatlantirishini
tushuntirib bering.
3. Janubiy Afrika aholisi uchun Brazilyada Oyoq kiyimlar islab
chiqarish fabrikasini qurish oldidan 2 ta marketolog tadqiqot o‘kazish
uchun yuborildi. 2 ta marketolog 2 xil fikr bilan qaytdi.
1-marketolog: oyoq kiyimlar fabrikasuini tezda qurish zarurligini
aytdi.
2- marketolog: oyoq kiyimlar fabrikasini qurish shart emasligini
aytdi.
Sizning fikringiz qanday? Qaysi marketologning fikri to‘g‘ri?
4.Quyidagi firmalarning faoliyati marketingning qaysi konsep-
siyasiga asoslangan?
“Viktoriya” firmasi erkaklar kiyimlarini tikish bilan shug‘ul-
lanadi. Yangi modellarini yaratish uchun firma bozor talabiga
asoslanadi.
Savdo tarmog‘iga mebel fabrikasi arzon, qulay, sifatli mebellarni
ishlab chiqaradi va keng assortimentda taqdim etadi.
“Zebra firmasi” kanselyariya mahsulotlarini ishlab chiqaradi.
Faoliyat ko‘rsatayotgan bozor talabini o‘rganmasdan tovar harakatining
agressiv shakliga mo‘ljal olib mahsulot yaratadi.
“Elektron” kompaniyasi elektron, maishiy tovar ishlab chiqarish-
da tovar zamonaviyligiga e’tibor qaratadi. Ular firmani boshqarishda
o‘zining tovariga mavjud talabni o‘rganmasdan urg‘uni tovar siyosatiga
qaratadilar.
“Jamiyat” qurilish kompaniyasi faqat mazkur shaharda
ro‘yxatdan o‘tgan ishchi xodimlarni ishga qabul qiladi.
Sizning kompaniyangiz marketingni tashkil etishda qanday
konseptual yondashuv bilan boshqaradi?
5. Quyidagi holatlarda marketing axborotining qanday turi zarur?
Ularni qaysi manbalardan olish mumkin?
Bolalar o‘yinchoqlari zavodi o‘yinchoqlarni sotib olishda ota-
onalarning qarorlariga bolalarning ta’siri darajasini o‘rganish.
Tez rivojlanayotgan Chirchiq shahrida yangi kafeni joylashtirish
imkoniyatini o‘ylab ko‘rmoqda.
372
Toshkent viloyati Moliya-iqtisodiyot kolleji korxona va tashkilotlar-
ga uning bitiruvchilari qanchalik kerakligini aniqlamoqda.
6. Sizning o‘quv yurtingizga qo‘shni yangi pitseriyani ochishni
o‘ylab yurgan tadbirkor duch kelishi mumkin bo‘lgan raqobatchilarning
to‘rtta turi haqida aytib bering!
Nima uchun u ko‘proq pitsa sotilishiga to‘sqinlik qilishi mumkin?
7. Yarim tayyor mahsulot ishlab chiqaruvchi O‘zbekistonning oziq-
ovqat sa’noati kompaniyalarining muvaffaqiyatiga mikromuhitining
qanday tendensiyalari ta’sir ko‘rsatishi mumkin?
8. Jamiyatni atrof-muhitning holati ko‘proq bezovta qilmoqda.
Plastik qadoqlardan foydalanayotgan korxonalarning faoliyatiga ushbu
holat qanday ta’sir ko‘rsatishini tushuntirib bering.
9. “Kitoblar dunyosi” do‘koniga tashrif buyurganlardan necha
foyizi xarid qilganligini baholash zarur. Shunday sharoitda ma’lumot
to‘plashning qanday usulidan foydalanish mumkin?
10. O‘z firmangizning mikro muhitini tariflab bering!
11. Sizning firmangiz mikro muhit omillarining o‘zgarishini qanday
qabul qilganligini (ta’sirini) ko‘rsating.
12. Sizning firmangiz duch kelgan raqobatchilar guruhi haqida
aytib bering.
13. Sizning firmangiz ishtirokchi bo‘lgan bozordagi talabning
holatini baholang.
14. Firmangiz mahsulotlarining potensial iste’molchilarini qanday
qilib rag‘batlantirishingizni ayting.
15. Sizning firmangiz raqobat kurashida (bozor ulushiga bo‘g‘liq
holda) qanday o‘rin tutadi?
16. Segmentatsiya yordamida firma qanday maqsadga erishadi?
17. Korxona tomonidan segmentatsiyaning aniq belgilarini tanlash
nimaga bog‘liq?
18. Qanday tovarni ishlab chiqaruvchilar nodifferensial marketingga
amal qilishi kerak va ular nima uchun tejamkor hisoblanadilar?
19. Nima sababdan konsentrlangan marketing tavakkalchilikni oshi-
rish bilan bog‘liq? Siz ushbu strategiyani qo‘llovchi firma tomonidan
risklarni pasaytirishga qanday maslahat berasiz?
20. Firma uchun bozor segmenti jozibadorligini baholash mezon-
larini aytib bering.
21. Nima sababdan marketing bozor segmentatsiyasini va maqsadli
bozorni tanlashni taqozo etadi?
373
22. “Yevro spor tplus” firmaning yillik daromadi -10.000.000 $,
xarajatlari esa 5.000.000 $. Bu firmaning rentabellik darajasini toping va
izohlang.
23. Siz marketing bo‘limi boshlig‘isiz, tovarlaringiz yaxshi sotil-
mayapti. Buni oldini olish maqsadida siz reklamadan foydalanishingiz
kerak. Bu vaziyatda reklamaning qaysi turidan foydalanish maqsadga
muvofiq, deb o‘ylaysiz va nima uchun?
24.“Nilufar” firmasi bankrotga uchrash arafasida. Bankrotlikdan
qutulishning bitta yo‘li davlatdan dotatsiya olishdir. Lekin davlat
dotatsiyani 3 oydan keyin bera oladi. Vaqt juda oz. Bunday vaziyatda siz
rahbar sifatida qanday ish tutasiz?
25. Sizning kompaniyangiz yaqinda ish boshladi. Mahsulot ma’lum
muddat bozorda yaxshi sotildi. Vaqt o‘tishi bilan shu bozorda sizning
mahsulotlaringizga bo‘lgan talab keskin tushib ketdi. Bunday vaziyatda
menejer sifatida qanday yo‘l tutishingiz kerak?
26. Sizning kompaniyangiz xizmat ko‘rsatuvchi kompaniya hisob-
lanadi. Vaqt o‘tishi bilan kompaniyangiz o‘z mijozlarini yo‘qota bosh-
ladi. Bunga xodimlaringizni barchasi malakali bo‘lishiga qaramasdan,
ularning mijozga yomon xizmat ko‘rsatayotganligi sabab bo‘ldi.
Mijozlar sonini ko‘paytirish uchun qanday chora-tadbirlar ko‘rish
kerak?
Do'stlaringiz bilan baham: | 
