Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

differensiatsiya

 - takliflar xilma-xilligini 

yoritib beruvchi, 

segmentlash

 - talablar xilma-xilligini yoritib beruvchi 

konsepsiyadir. 

Tovar differensiatsiyasi tovarni raqobatchilarning tovarlaridan 

ajratib turuvchi bir qator modifikatsiyalarni ishlab chiqish jarayonini 

anglatadi. “

Differensiatsiya” 

atamasi ingliz tilidan tarjima qilganda 

“differentiation” so‘zi differensiatsiya, “farqlash”, degan ma’nolarni 

anglatadi. Bizning nuqtayi nazarimizda jarayon va hodisalarni ularning 

funksional, sifat jihatlari bo‘yicha tavsiflashda (mahsulotlarga ham 

taalluqli) “differensiatsiya” atamasini, jarayon va hodisalarni zamon va 

makonda ko‘rib chiqishda esa “differensiyalash” (masalan, ish vaqtini 

differensiyalash va hokazo) atamasini qo‘llash to‘g‘ri bo‘lar edi. 

Tovar differensiatsiyasining maqsadi uning raqobatbardoshligini 

kuchaytirish, tovarning jozibadorligini alohida bozorlar yoki bozor 

segmentlarining xususiyatlari, iste’molchilarning shaxsiy afzal ko‘rish-

lari hisobiga oshirishdan iborat. Tovar differensiatsiyasi quyidagi 

omillar bo‘yicha amalga oshiriladi: tovarning qo‘shimcha imkoniyatlari, 

tovardan foydalanish samaradorligi, qulaylik, ishonchlilik, tovar dizayni 

va stili. 

Marketingda tovar differensiatsiyasi, deganda tovarni ishlab chiqish 

va sotuvga tayyorlash, bozorga mavjud tovarlarga qo‘shimcha ravishda 

yangi tovar turlarini olib chiqish tushuniladi. Differensiatsiya ikki xil 

yo‘nalishda amalga oshirilishi mumkin: 

— e’tiborni o‘z tovari imkoniyatlariga (o‘rov materiallari va 

narxning o‘zgarishi, ikkilamchi bozorga chiqish) qaratish;  

— raqobatchilar taklif etuvchi tovar xarakterini (narxi, sotuv kanali, 

imiji va hokazo) hisobga olish. 

F.Kotler tovar differensiatsiyasi bilan bir qatorda xodimlar, 

taqsimlash kanallari, imij va xizmatlar differensiatsiyasini ham ajratib 

ko‘rsatadi. 

 

 

---

172