Toshkent kimyo-texnologiya instituti yangiyer filiali noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi fakulteti umumiy fanlar kafedrasi

1. Ko’rsatish asosida yaxlit tarzda o’rgatish. O’qituvchi avval mashqni to’laligicha ko’rsatadi. Keyin “Dastlabki xolatni egallab” komandasi beriladi,(bajarish yo’li zarur bo’lsa, qadamlar bilan, “sakrab” deb tushuntiriladi ). Agar mashq bajarishni to’xtatish zarur bo’lsa, “To’xtating! ” komandasi beriladi.
Mashg’ulotni o’tkazuvchi gurux oldida turgancha mashqni bajaradi, uning xarakatlari ko’zguda aks etganday ko’rinib, boshqalar uchun qulaylik tug’diradi. U.R.M ni sanab o’tkazish tavsiya etiladi, ko’proq 4 va 8 gacha sanaladi.
Bu musiqa jo’rligida foydalanish imkonini beradi. U.R.M ni “ko’rsatish yo’li bilan” o’rgatganda, ayni vaqtda qaysi sanoqqa qanday mashq bajarilishi xaqida ko’rsatmalar xam beriladi. Gurux bilan birgalikda mashqni 2-3 marta takrorlagandan keyin o’tkazuvchi sanash va aytib turishga o’tadi. Mashqlarni “To’xta!” komandasidan so’ng tugatadilar. Bu buyruq so’nggi sanoq o’rniga beriladi. Kichik maktab yoshidagi bolarga o’rgatilayotganda, komandalar emas, buyruqlar beriladi, masalan: “Dastlabki xolatni egallang”, “mashqni men kabi bajaring”, “Mashqni tugatamiz” kabi .

2. Mashqni yaxlit xolda gapirib berish asosida o’rgatish. Osonroq mashqlar o’rgatilganda yoki shug’ullanuvchilar, diqqatini faollashtirish maqsadida ushbu usuldan foydalaniladi.
O’qituvchi mashqlarni tushuntiradi, avval dastlabki xolat qanday bo’lishini aytib beradi, xar bir sanoqqa aniq qanday xarakatlar bajarilishini qisqacha gapirib o’tadi. Komandalar “Ko’rsatish asosida” bajariladigan mashqlardagi kabi beriladi. Sanash o’rniga asosiy xarakatlarni mashqlar ritmi va tezligidan kelib chiqib yo’l –yo’lakay tushuntirib ketiladi. Masalan, “bir- ikki- uch -to’rt” deb sanash o’rniga, “Engashing- tiklaning-o’tirish- turish” so’zlarini aytish kifoya. Ko’rsatish
va gapirib berishni birlashtiradigan “aralash” usullarda o’qituvchi mashqni xam ko’rsatadi, xam tushuntiradi.

3. Bo’limlarga bo’lib o’rgatish usuli.
Bu usul muvozanat jixatidan murakkabroq U.R.M ga o’rgatishda qo’llaniladi, chunki aloxida xarakatlar orasida yo’l qo’yilgan xato va kamchiliklarni tuzatish uchun tanaffuslar qilish imkonini beradi. “Dastlabki xolatni egallang” komandasidan so’ng o’qituvchi xar bir sanoqdan so’ng bir oz to’xtab komandalar beradi. . Masalan, “O’ng oyoq uchini orqaga, qo’llar yuqoriga – bir!”.
“Chap oyoqqa tayanib cho’qqayib o’tiring, o’ng oyoq yonga- ikki”, “Oyoqlar xolatini o’zgartiring- uch!”, “Dastlabki xolat- to’rt”, o’rgatish shu tariqa olib borilganda, mashg’ulotlarning yuqori xarakat zichligiga erishiladi.