Toshkent kimyo texnologiya instituti

Bir yillik o‘simliklar-bug‘doy va sholi  poyasidan olingan sellyulozalarning 

tavsifi

  

 

Ko‘rsatkich 

Poya 

bug‘doy 

sholi 

Olingan sellyuloza miqdori,% 

55,5 

52,8 

60 

o

ShR gacha maydalashga ketgan vaqt, min 

40 

5 

Og‘irlik ko‘rsatkichi, 

dg

 

18 

21 

Uzilish uzunligi, 

m

 

9800 

7630 

Bosimga qarshilik, 

kPa 

Egilishga qarshilik, ch.d.p. 

Tekis siqilish, 

kPa

 

570 

1050 

96 

410 

525 

89 

 

 

Sulfit  sellyuloza. 

Sulfat  sellyulozaga  qaraganda  mustahkamligi  pastroq 

bo‘lsada,  ko‘p  tur  qog‘ozlarni  olishda  keng  qo‘llaniladi.  Gazeta  va  boshqa  tur 

bosma kog‘ozlar, yupqa turdagi qog‘oz, pergamin, moy o‘tkazmaydigan va boshqa 

---

26 

 

qog‘ozlar olishda xomashyo hisoblanadi. Sulfit sellyulozaning optik hossalari juda 

qimmatli  hisoblanadi.  SHuning  uchun  oqartirilmagan  sulfit  sellyuloza  bosma 

uchun  ishlatiladigan  ko‘pgina  turdagi  qog‘ozlar  ishlab  chiqarishda  keng 

qo‘llaniladi. Ba’zi bir qog‘ozlarni olishda tarkibida 10...15% gacha lignin qoldig‘i 

bo‘lgan sulfit sellyuloza ishlatiladi.  

Sulfit  sellyulozaning  fizik-mexanik  hossalarini  pishirish  sharoiti  aniqlaydi. 

Mustahkamroq sellyuloza olishda ishqoriy muhit (pH yuqori) qo‘llaniladi (natriyli, 

ammoniyli).  Bu  usulda  olingan  sellyulozaning  oqlik  darajasi  yuqori  va 

gemitsellyulozasining  ko‘pligi  sababli  yaxshi  maydalanadi.  Bu  usulda  olingan 

sellyulozaning mustahkamligi va ko‘pga chidamligi, sulfat sellyulozaga qaraganda 

pastroq.