Toshkent farmatsevtika instituti

Sil mikobaktyeriyalari – kattaligi 1,5-4 X 0,4 mkm kyeladigan kichkina- kichkina ingichka tyoqchalardir,gram musbat. Sun’iy oziq muhitlarida tarmoqlanadigan formalar hosil qilishi mumkin. Sil mikobaktyeriyalari ko’p darajada polimorf bo’ladi,tayoqchasimon,donador, ipsimon,kokksimon,fil’trlanadigan va L-formalari uchraydi.

Patogyen mikobaktyeriyalarning to’rtta tipi tafovut qilinadi.Mycobakterium tuberculosis var. homanus (odamga xos tipi), var. bovis (xo’kizga xos tipi), var. Avium (parrandalarga xos tipi) va M. tuberculosis murium. So’nggi xili dala sichqonlarini kasallantiradi. Odamda ko’pincha odamga xos tipdagi mikobakteriyalar, keyin xo’kizga xos mikobakteriyalar va juda kamdan kam hollarda parrandalarga xos mikobakteriyalar kasallikga sabab bo’ladi. Sil mikobakteriyalarining hamma tipi morfologik jixatdan bir-biriga o’xshash bo’lib, bir xildago oziq muxitlarida o’saveradi. Bo’yashning eng yaxshi usuli Sil-Nilsen metodidir.

Sil mikobakteriyalari gliserin qo’shilgan kartoshkali va tuxumli muxitlarda (Pavlovskiy,Petrov,Petronyani va boshqa muxitlarda), shuningdek sintetik muxitlarda o’stiriladi. Mikobakteriyalar 8-10 kuni unib chiqadi; 3-4 haftadan keyin zich oziq muxitlarida och sariq tusli g’ubor va suyuq muxitlarda bujmaygan zich sarg’ish parda paydo bo’ladi. pH 6,8-7,2 da optimal o’sish temperaturasi 37-38⁰C .Sil mikobaktyeriyalarda endotoksin bo’ladi. Virulyent shtammlarida kord-faktor dyeb ataladigan alohida lipoid bor. Mikroblarning virulyentligi ularda ftionat va mikolat kislotalar bor – yo;qligiga ham bog’liqdir.