Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Tayanch atama va iboralar: suvli ajratmalarning, maydalik darajasi, xom-ashyo suv shimish 

koeffitsienti, maxsulot nisbati, konsentratsiyalar farqi, xarorat tasiri, molekulyar diffuziya, konvent 

diffuziya. 

Alkaloid saqlovchi o’simliklardan damlama va qaynatma tayyorlash  

                                                           

31

 

I

.I. Krasnyuk, G.V. Mixaylova, L. I. Muradova Farmatsevtichesaya texnologiya texnologiya lekarstvennqx form.-

«GEOTAR-Media».- Moskva.-2011. (558 bet)

 

---

92 

 

 

14-rasm. Suvli ajratmalar olinishining texnologik jarayoni.

32

 

 

Alkaloidlar  o‘simliklarda  asos  holida  bo‘ladi.  Tuz  holidagi  alkaloidlar  suvda  yaxshi  eriydi. 

Asos  holidagi  alkaloidlarni  eruvchanligini  oshirish  uchun  tuz  holiga  o‘tkaziladi  va  bu  maqsadda 

0,83% xlorid kislotasi 1% limon kislotasi va vino kislotasidan foydalaniladi. 

Xin  o‘simligi  po‘slog‘idan  damlama  tayyorlashda  boshqalarga  nisbatan  0,8%  xlorid 

kislotasidan foydalangan ma‘kul. SHoxkuyadan damlama tayyorlanganda shu kislotadan xom ashyo 

tarkibidagi alkaloid miqdoriga 4 barobar ko‘p miqdorda qo‘shiladi. SHoxkuyadan (sporыnya) suvli 

ajratma  olish  uchun  A.  L.  Ledneva  ko‘rsatmasi  bo‘yicha  qaynayotgan  suv  hammomiga  30  min 

davomida  qo‘yiladi  va  tezlik  bilan  sovutiladi,  chunki  shoxkuya  alkaloidlari  issiqlikka  chidamli 

emas.  Shuning  uchun  ham  shoxkuyadan  damlama  emas,  qaynatma

  tayyorlanadi.  SHoxkuyaning 

yangi  maydalangani  ishlatilishi  kerak,  chunki  uni  tarkibidagi  yog‘lar  tez  achish  xususiyatiga  ega. 

Termopsis  o‘simligidan  damlama  tayyorlashda  uning  tarkibidagi  alkaloidni  tuz  holiga  o‘tkazish 

                                                           

32

 

Гаврилов А.С. Фармацевтическая технология. Изготовления лекарственных препаратов.-«ГЭОТАР-Медиа».- 

Москва.-2016. (760 bet) 

 

 

---

93 

 

shart  emas, chunki  bu o‘simlikda alkaloidlar  asos holdagisi ham,  tuz holdagisi ham  suvda  yaxshi 

eriydi.  Agar  o‘simlik  XI  DF  da  ko‘rsatilgan  miqdordan  ya‘ni  1,5%  dan  ko‘p  alkaloid  saqlasa, 

olingan o‘simlik miqdori quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi: 

 

  

Masalan: 200 ml termopsis damlamasi tayyorlash kerak bo‘lsin. 

  

Rp.: Infusi herbae Thermopsidis 200 ml 

D.S. bir osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin. 

  

O‘simlik  o‘z  tarkibida  1,6%  alkaloid  saqlaydi.  Buning  uchun  o‘simlik  miqdori  topiladi. 

Termopsis 1:400 nisbatda tayyorlanadi. 200 ml damlama uchun 0,5 g olish kerak. 

Alkaloid miqdori ko‘p bo‘lgani uchun bu miqdor qaytadan hisoblanadi. 

47

,

0

6

,

1

5

,

1

15

,

0







X