Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi dori turlari texnologiyasini rivojlantirish istiqbollari

Antioksidantlar(A)- oksidlanish jarayonlarni oldini oluvchi yoki skinlashtiruvchi yordamchi moddalar bo‘lib.

A-ning tasnifi

Ta’siri bo‘yicha antioksidantlar:

1) bevosita 2) bilvosita tasniflanadi.

Engil oksidlanuvchi moddalar qatoriga kuyidagi keng qo‘llaniladigan moddalar kiradi: askorbin kislotasi, vikasol, natriy salitsilat, eruvchan streptotsid, sulfatsil-natriy, tiamin xlorid, adrenalin gidrotartrat, etilmorfin gidroxlorid, fenotiazin xosilalari, novokainamid va boshqa. Dorilarni oksidlanishi terapevtik ta’sirini yo‘qolishiga, ayrim xolatlarda esa zaharli moddalar xosil bo‘lishi mumkin. Masalan, adrenalinning oksidlanishi natijasida adenoxrom xosil bo‘ladi, u esa odamning markaziy asab sistemalariga ta’sir ko‘rsatadi. Oksidlanish-qaytarilishreaksiyalarketishigata’sirko‘rsatadiganomillar:

• 
  kislorod;
  
• 
  erkinradikallar;
  
• 
  katalizatorlar (og‘irmetallarizlari);
  
• 
  nurlar (quyosh,gamma);
  
• 
  harorat;
  
• 
  muhitning pH
  

Antioksidantlar, oksidlanishjarayoniningqaysibosqichigata’sirko‘rsatishbo‘yichakuyidagiguruxlargatasniflanadi:

I.Alkil radikali bilan ketadigan reaksiya zanjirini buzuvchi antioksidantlar. Ularga xinon, nitroksil radikallar, nitrobirikmalar, yod kiradi;

II. Peroksid radikali bilan ketadigan reaksiya zanjirini buzuvchi antioksidantlar. Bularga fenollar, naftollar, aromatik aminlar aminofenollar kiradi.

III. Gidroperekislarni buzilishida qatnashadigan antioksidantlar: natriysulfit, natriy metabisulfit, rangli sistein, birikma xolida gioltingugurt, fosfor, azot, margimush.

Nazorat savollari

1. Zamonaviy konservantlar ta’rifi va tasnifi ularni ta’sir etish mexanizmi. 2.Zamonaviy konservantlarni qo‘llash prinsiplari 3.Konservantlarni vakillari 4.Zamonaviy antioksidantlar xaqida nima bilasiz? 5. Antioksidantlarning ta’sir etish mexanizmi nimada? 6. Antioksidantlarning vakillari

Adabiyotlar

1.Чуешов В.И. Промышленная технология лекарств.Харьков.-2002.-761с

2. Миралимов М.М., Абдуллаева Х.К., Назарова З.А. Стерил дорилар технологияси Тошкент.-2006.-209

3. AultonM.E., K. Taylor. Aulton's Pharmaceutics, 4th Edition//Churchill- Livingstone, London, United Kingdom, 2013- 908 pages

4. Тихонов А.И., Ярных Т.Г. ТехнологиялекарствХарьков.-2002.- 704 с.

5.Kраснюк И.И., Михайлова Г.В, Е.Т.Чижова Фармацевтическая технология.М.:-2004.-464 с.

6. Синёв Д.И., Марченко Л.Г., Синёва Т.Д. Спаравочное пособие поaптечной технологии лекарств.-С.Петербург 2001.-316 с.