Тошкент фармацевтика институти

 

5-ma’ruza 

Shikastlanishlar. Yumshoq to‘qima shikastlanishi va BTYO

 

Bosh miya Shikastlanishi va unda BTYO 

Reja: 

1. SHikastlanishlarning  tasnifi 

2. YUmshoq to„qimalarning  SHikastlanish  turlari 

3. Uzoq vaqt bosilish sindromi, asosiy belgilari  va unda BTYO 

4.Bosh miya SHikastlanishining  asosiy belgilari 

5. Miya  chayqalishi 

6. Miya  urilishi  va ezilishi,  belgilari,  BTYO. 

 

SHikastlanish  deb  odam  organizmiga    to„satdan  turli  tashqi  omillar  ta‟siri  natijasida 

to„qimalarda,  organlarda  anatomik-funksional  o„zgarishlar  vujudga  kelib,  maxalliy  va 

umumiy  reaksiyalar  bilan  davom etadigan patologik holatga  aytiladi. 

SHikastlanishlarning  quyidagi  turlari  ma‟lum: 

1) 

ishlab chiqarish bilan  bog„liq bo„lgan, 

2) 

ishlab chiqarish bilan  bog„liq bo„lmagan, 

3) 

harbiy, 

4) 

qasddan etkazilgan. 

Ishlab  chiqarish  bilan  bog„liq  SHikastlanish  korxona,  tashkilot  v.b.  ish  jarayonida 

sodir bo„ladi. Bunga qishloq xo„jaligi  bilan  bog„liq SHikastlanish  ham kiradi. 

Ishlab  chiqarish  bilan  bog„liq  bo„lmagan  SHikastlanish  korxona,  tashkilot  v.b.  ish 

jarayonida  sodir  bo„lmaydi.  Bunga  uy  sharoitida,  transportda,  ko„chada,  sport  bilan 

shug„ullanganda  bo„ladigan SHikastlanishlar  kiradi. 

Harbiy  SHikastlanish  esa  harbiy  xizmat  bilan  bog„liq  SHikastlanishlarni  o„z  ichiga 

oladi. 

Qasddan 

SHikastlanishga 

esa 

o„zgalar  tomonidan    ataylab  etkaziladigan 

SHikastlanishlar  kiradi.  SHikats  etkazadigan  omillar-mexanik,  fizik,  kimyoviy  va  b. 

bo„lishi mumkin. 

Ko„rinishi  bo„yicha  yopiq  va  ochiq;  kelib  chiqishi  bo„yicha  bevosita  va  bilvosita 

SHikastlanishlar  farqlanadi.  YOpiq  SHikastlanishlarda  teri  butunligi  saqlanadi,  teri 

ostidagi  to„qima  va  a‟zolar  shikatslanadi.  Ochiq  SHikastlanishda  esa  teri  jarohatlanadi. 

---

 

 

Bevosita  SHikastlanishda  tashqi  omil  ta‟sir  etgan  joyda  o„zgarishlar  kuzatiladi.  Bilvosita 

SHikastlanishda  esa  ta‟sir  joyida  o„zgarishlar  bo„lmay,  boshqa  joylarda  o„zgarish 

kuzatiladi.  SHikatslovchi  omil  bir  marta  yoki  uzoq  vaqt  atsa-sekin  ta‟sir  etishi  mumkin 

(o„tkir va surunkali  SHikastlanishlar). 

SHikastlanishlarning  maxalliy  belgilariga  og„riq,  teri  rangini  va  butunligini  o„zgarishi, 

SHikastlangan  a‟zo  faoliyatini  buzilishi  va  b.  kiradi.  Umumiy  belgilarga    xushdan  ketish, 

shok, kollaps kiradi. 

SHikastlanish    darajasi  quyidagi  omillarga  bog„liq:  1)  shikatslovchi  omilni  fizikaviy 

tavsifi,  2)SHikastlangan  to„qimalarning  anatomik-fiziologik  xususiyatlari,  3)  SHikastlanish 

vaqtida  jabrlanuvchining  ahvoli,  4) to„qima va a‟zolardagi  patologik o„zgarishlar  va b. 

SHikastlanishlar  kechishiga  qarab:  engil  (ish  qobiliyati  yo„qotilmaydi,  o„rtacha  (ish 

qobiliyati  vaqtincha  yo„qotiladi)  va  og„ir  (ish  qobiliyati  uzoq  vaqt  yo„qotiladi)  bo„lishi 

mumkin. 

YUmshoq to„qimalarning  yopiq SHikastlanishi.