Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

4-§.  Taqdim  qilish  huquqi  bo'yicha  vorislik

Meros  ochilgunga  qadar,  shuningdek,  meros  ochilgandan  keyin, 

ammo  merosni  qabul  qilib  ololmasdan  vafot  etgan  qonun  bo'yicha 

vorislikka  chaqirilgan  yoki  chaqirilishi  lozim  bo'lagn  merosxo'rlarning 

vorislari  o'zlarining  vafot  etgan  ota-onalariga  tegishli  bo'lgan  meros 

mulkka  voris  bo'lish  huquqiga  ega  bo'ladilar.

Bunday  vorislik  taqdim  qilish  huquqi  bo'yicha  vorislik  deyiladi.

«Taqdim  qilish  huquqi  bo'yicha  vorislik,  -  deyiladi  FKning  1140- 

moddasida,-qonun bo'yicha merosxo'r meros ochilganga qadar vafot etgan 

taqdirda,  unga  tegishli  ulush  uning  avlodlariga  o'tishini  nazarda  tutadi, 

bunda  ulush  taqdim  qilinayotgan  qonun  bo'yicha  merosxo'r  bilan  bir  xil 

darajada  qarindosh  bo'lgan  avlodlar  o'rtasida  teng  taqsimlanadi».

V orislikka  chaqirilgan  birinchi  navbatdagi  qonun  bo'yich a 

merosxo'rlar  vafot  etishi  munosabati  bilan  ularning  bolalari,  ya’ni  meros 

qoldiruvchining  nabiralari,  taqdim  etish  huquqi  bilan  merosxo'r  bo'lib, 

o'zining otasiga yoki onasiga tegishli bo'lgan meros mulk hissasiga bo'lgan 

huquqni  qo'lga  kiritadilar.

Agar  taqdim  qilish  huquqi  bo'yicha  bir  necha  merosxo'rlar  bo'lsa, 

vafot  etgan  merosxo'rlarga  tegishli  hissa  ular  o'rtasida  o'zaro  teng 

taqsimlanadi.

33-son Oliy  Sud  Plenumi  qarorining  6-moddasida  «bir xil darajadagi 

qarindoshlar  bo'lgan  avlodlar  o'rtasida  teng  taqsimlanishini»  ko'rsatish 

bilan,  birga  «bu  qonundan  kelib  chiqib,  agar  o'g'il  (qiz)  ota  yoki  onadan

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

oldin  vafot  etgan  bo'lsa,  undan  keyin  vafot  etgan  ota  yoki  onaning 

mulkiga  o‘lgan  farzandning  bolalari  taqdim  qilish  huquqi  bo'yicha  voris 

bo'ladi.  Vafot  etgan  shaxsning  turmush  o'rtog'i  taqdim  qilish  huquqi 

bo'yicha  merosxo'r  bo'la  olmaydi»  deb  ko'rsatilgan.

«P»ning  o'g'li  «S»  vafot  etib,  uning  qizi  «К»  notariusga  murojaat 

qilib,  «P»ning  vafotidan  keyin  undan  qolgan  meros  mulkidan  otasi  «S»ga 

tegishli ulush merosga bo'lgan huquq to'g'risida guvohnoma berishni so'ragan. 

Notarius  FKning  1140-modda  tartibida  qaror  chiqarib,  talabni  qondirgan.

Bolalar, nabiralar, chevaralar va evaralaming merosxo'rlarga taqdim 

qilish  huquqi  qarindoshlik  darajasi  cheklanmagan  holda  amal  qiladi.

Bunda merosxo'rdan qolgan ulush taqdim qilinayotgan qonun bo'yicha 

merosxo'r  bilan  bir  xil  darajada  qarindosh  bo'lgan  avlodlar  o'rtasida  teng 

taqsimlanadi.  Yon  qarindoshlik  bo'yicha  vorislikka  chaqirilgan  tug'ishgan 

aka-uka,  opa-singillar  yoki  amaki-tog'a,  amma-xolalar  meros  ochilgunga 

qadar  yoki  meros  ochilgandan  keyin  uni  qabul  qilib  ololmasdan  vafot 

etgan  bo'lsalar,  ularga  tegishli  bo'lgan  meros  hissalarini  o'z  ota-onalari 

nomidan,  ya’ni  meros  qoldiruvchining  tug'ishgan  aka-uka,  opa-singillari 

va  boshqa  qarindoshlari  nomidan  ularning  bolalari,  y a ’ ni  meros 

qoldiruvchining jiyanlari,  meros qoldiruvchining tug'ishgan amakisi-tog'asi 

nomidan, uning amakivachchalari, tog'avachchalari, ammasi-xolasi nomidan 

ammavachchalari  va  xolavachchalari  teng  hissada  oladilar.

Bularning  hammasi  merosni  taqdim  qilish  huquqi  bo'yicha  vorislik 

asosida  qo'lga  kiritadilar.  Ko'p  hollarda  taqdim  qilish  huquqi  bo'yicha 

meros  oluvchilarning  hissasi  boshqa  qonun  bo'yicha  merosxo'rlarning 

hissalaridan ancha  kam bo'ladi,  chunki  meros olish  lozim  bo'lgan shaxsga 

tegishli  hissa  uning  bolalari,  nabiralari  o'rtasida  teng  taqsimlanadi.