Toshкent davlat texniкa

Кritik soha. Gipotezani qabul qilish sohasi.

Кritik nuqtalar

Aniq bir kriteriya qabul qilingan. Uning qabul qiladigan qiymatlari to‗plami ikkita kesishmaydigan to‗plam ostlariga quyidagicha bo‗linadi: ularning biri kriteriyaning nolinchi gipotezani rad еtadigan qiymatlari- dan, ikkinchisi kriteriyaning nolinchi gipotezani qabul еtadigan qiymat- laridan tashkil topgan bo‗ladi.

• 
  Кritik soha deb kriteriyaning nolinchi gipoteza rad qilinadigan qiymatlari to‗plamiga aytiladi.
  
• 
  Gipotezaning qabul qilinish sohasi (yo‗l qo‗yilgan qiymatlar so- hasi) deb kriteriyaning nolinchi gipoteza qabul qilinadigan qiy- matlari to‗plamiga aytiladi.
  

Statistik gipotezalarni tekshirishning asosiy prinsipi quyidagicha: agar kriteriyaning kuzatilayotgan qiymati kritik sohaga tegishli bo‗lsa, nolin- chi gipoteza rad qilinadi; agar kriteriyaning kuzatiladigan qiymati gipo- tezaning qabul qilinish sohasiga tegishli bo‗lsa, gipoteza kabul qilinadi.

Agar К bir o‗lchovli tasodifiy miqdor bo‗lsa, u holda kriteriyaning qiymati biror intervalga tegishli bo‗ladi. Bizga ma‘lumki bu interval ikki intervalga, kritik interval va yo‗l qo‗yiladigan qiymatlar intervaliga ajra- ladi.

• 
  Кritik nuqtalar (chegaralar)
  

^Kкr

deb, kritik sohani gipotezaning

qabul qilinish sohasidan ajratib turadigan nuqtalarga aytiladi.

• 
  o‗ng tomonlama kritik soha deb, К 
  

nadigan kritik sohaga aytiladi, bunda

^Kкr ^Kкr

tengsizlik bilan aniqla-

- musbat son (1-rasm).

^{0 К}кр

К

4. 
   rasm
   

- Chap tomonlama kritik soha deb К 

^Kкr

tengsizlik bilan aniqla-

nadigan kritik sohaga aytiladi, bunda K_кr

 0 son (2-rasm).

^Кkr

0 К

5. 
   rasm
   

Bir tomonlama kritik soha deb, o‗ng tomonlama yoki chap tomon- lama kritik sohaga aytiladi. Ikki tomonlama kritik soha deb,

^{K  K1}кr <sup>,

K  K 2</sup>кr

tengsizliklar bilan aniqlanadigan kritik sohaga

aytiladi, bunda

^{K 2}кr ^{ K1 . Xususan, kritik nuqtalar nolga nisbati}

кr
simmetrik bo‗lsa, u holda ikki tomonlama kritik soha ( K_кr  0 degan

farazda)

K  K_кr , k  K_кr tengsizliklar bilan yoki bunga teng

kuchli bo‗lgan

K  K_кr

tengsizlik bilan aniqlanadi. Еndi

^Kкr

qan-

day topilinishini ko‗raylik. Shu maqsadda avvalo qiymatdorlik dara- jasi  beriladi. So‗ngra o‗ng tomonlama kritik soha uchun kritik nuq-

ta K_кr

ni ^H₀

gipoteza o‗rinli bo‗lganda kriteriya qiymati K ning

^Kкr

dan katta bo‗lish ehtimoli oldindan berilgan  ga teng

bo‗lishlik shartidan topiladi. Ya‘ni ^H0 o‗rinli bo‗lganda

Р(K  K_кr )  
(1)

dan topiladi.

Har bir kriteriya uchun maxsus jadvallar berilgan bo‗lib [1,2] ulardan berilgan munosabatni qanoatlantiruvchi kritik nuqtaning qiymati topila- di.