Toshkent davlat sharqshunoslik instituti tarjimashunoslik

Mahmud Koshg‘ariy

ning asl ismi Mahmud Ibnulhusayn ibn Muhammadil Koshg‘ariy bo‘lib, uning 

bobosi  Qashqarda  tug‘ilgan  bo‘lsa  ham,  ammo  u  asosan  Bolosog‘unda  yashagan.  Ba’zi  manbalarda 

Koshg‘ariyning  to‘liq  ismi  Shamsiddin  Mahmud  Ibn  Husayn  tariqasida  keltirilgan.  Mahmud  Koshg‘ariy 

---

 

Tarjimashunoslik 

       

24 

 

 

 

taxminan  1028-1037  yillar  o‘rtasida  Qoshg‘ar  shahrining  janubi-g‘arbidagi  Upol  qishlog‘ining  Ozig‘ 

mahallasida tug‘iladi.  

U  qoraxoniy  hukmdorlaridan  Yusuf  Qodirxonning  evarasi.  Otasi  Husayn  ibn  Muhammad 

(Qodirxonning  nevarasi)  Arslon  elig  nomi  bilan  1056-1057  yillarda  Barsxon  amiri  bo‘lgan.  Mahmudning 

ona tomondan buvasi Xo‘ja Sayfiddin buzrukvor ham o‘qimishli kishi bo‘lgan. Mahmud Koshg‘ariy arab, 

fors, rumoniy kabi 8-9 tilni mukammal zgallagan. U qandaydir bir qirg‘in paytida ota yurtini tashlab chiqib 

kegadi, ko‘p o‘lkalarni kezadi va 1118 yilda Qashg‘arga qaytib kelib madrasada dars beradi.  

97 yoshida (milodiy 1126 yilda) vafot etadi va O’poldagi ajdodlari maqbarasiga dafn etiladi. Maqbara 

hozirgacha  «Hazrati  Mullom  mozori»  nomi  bilan  mashhur.  M,  Koshg‘ariy  ilk  geograf,  botanik,  zoolog, 

turkiy  til  grammatikasini  ishlab  chiqqan  birinchi  tilshunos  olim,  folklorshunos,  elshunos  (etnograf), 

adabiyotshunos,  shoir,  tarixchi  va  qomusiy  olimdir.  Uning  «Javohir-un  nahv  fi  lug‘otit  turk»  («Turk  tili 

sintaksisi qoidalari») asari topilmagan.