Toshkent davlat sharqshunoslik instituti mikro makro iqtisodiyot

4. Narxlarning noelastikligi samarasi, “Xrapovik” samarasi

Xrapovik samarasi bu bir mexanizmdir. U narxlarning “ortga qaytishda” noelastiklik bo’lishi, o‘zgarmasligi bilan izohlanadi. Gorizontal kesmada ishlab chiqarish xajmini oshirish mumkin, chunki ortiqcha yalpi talab mavjud, bunda naxlar o‘zgarmaydi. Oraliq kesmada ishlab chiqarish xajmini oshirish narxlar o‘sishi bilan birga bo‘ladi. Vertikal kesmaga kelganda, talab eng yuqori nuqtaga kelgan bo‘ladi, davlat o‘z buyurtmalari bilan ortiqcha talab hosil qila olmaydi, endi talab pasayib boradi, lekin narxlar yuqori darajaga chiqib olganda ortga qaytishi, ya’ni pasayishi juda qiyin bo‘ladi. Mana shu xolatda past talab va past ishlab chiqarish xajmi endi yuqori narxlarga duch keladi. Bu vaziyatni xrapovik samarasi, ya’ni narxlarni noeastikligi, o‘zgarmasligidir. Xraporvik deyilishiga sabab, g‘ildirakni aylanishiga o‘xshatilishidadir.