Toshkent davlat iqtisodiyot

Bob bo‘yicha xuloslar 

Marketingda  narxlashtirish  tushunchasi  ishlab  chiqarilayotgan  tovarlarga  narx 

belgilash  jarayoni  bilan  cheklanib  qolmasdan,  narxni  aniqlashning  strategiyasi  va 

tamoyillarini  belgilab  beruvchi  asosiy  yo‘nalishdir.  Narxni  shakllanishi  bilan 

narxlashtirish tushunchalarini bir biridan ajrata bilish lozim, narxlar yuqoridagi nazariy 

qarashlarga  ko‘ra  bozorda  shakllanadi  va  ungi  korxonalarning  ta’sir  o‘tkazuvchi 

munosabatlarini esa naxlashtirish deb tushuniladi.

 

Korxona  mahsulotining  bozorda  rivojlanish  bosqichi  va  narx  nisbatini  e’tiborga 

olishi  va  mahsulotning  hayotiylik  davri  har  bir  bosqichi  uchun  mahsus  narx 

shakllantirish  strategiyasi  ishlab  chiqishi  zarur  bo‘lib,  uni  mahsulot  strategiyasiga 

qo‘shimcha ravishda ko‘rib chiqilishi talab etiladi. 

 

Narx shakllantirish strategiyasida bozor holati va mijozlarning ehtiyojlarini diqqat 

bilan  tahlil  qilish  raqobatlashuvchi  tovar  takliflari  va  narx  butun  doirasini  ko‘rib 

chiqishni, shuningdek, tovar taklifining boshqa elementlari bilan taqqoslaganda aynan 

narxning mijozlar uchun muhimligini diqqat bilan baholashni o‘z ichiga olishi lozim

 

Soddalashtirligan  tarzda  narx  belgilash  jarayoni  ushbu  holatda  quyidagicha 

bo‘ladi:  barcha  ishlab  chiqarish  xarajatlari  ko‘rsatkichlarini  baholash,  foyda  olish 

uchun  belgilangan  ustama  va  mos  keluvchi  qayd  qilingan  xarajatlar  oqilona  ulushini 

qo‘shish, bunda ehtimoliy sotuv hajmiga nisbatan bashoratlarni e’tiborga olish lozim. 

 

---

 

123 

 

Naxlashtirishning  xarajatlarga  asoslangan  usulida  marketologlar  ishlab  chiqarish 

xarajatlari,  muomala  sarflari  va  qo‘shimcha  xarajatlarga  xohlagan  foydani  qo‘shish 

orqali o‘z tovarlarining  narxini belgilaydilar. 

Narxlashtirishning  talabga  asoslangan  usulida  esa  marketologlar  bozorda 

iste’molchilar  xohishi  va  istaklarini  tahlil  qilib,  bozor  konyukturasini  xisobga  olgan 

xolda o‘z tovarlariga mos bo‘lgan narxni o‘rnatadi. 

Narxlashtirishning  raqobatga  asoslangan  usulida  tovarga  bozordagidan  baland 

yoki past narx belgilanishi mumkin.  

 

Kalit so‘zlar: narx, baxo, narx turlari, narxni shakllantirish usullari, narx 

strategiyalari, chegirmalar, tovar xayotiylik davri