64
Iqtisodiyot sektori darajasi bo’yicha izlanishlarni olib borish o’sha davlatning
butun investitsiya salohiyatini (potensialini) hamda bu davlatga boshqa davlatlar
tomonidan investitsiya qilinishi mumkin bo’lgan mablag’lar hajmini o’rganish va
taxlil qilishni o’z ichiga oladi.
Korxona miqyosidagi tahlil aniq investitsiya loyihasi bo’yicha qo’yilayotgan
talablardan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi.
Loyiha bo’yicha investitsiya imkoniyatlarini o’rganish va taxlil qilishda
quyidagi omillarga alohida e’tibor beriladi:
- umumiy investitsiya muhiti, shart-sharoitlar;
- qayta ishlanishi mumkin bo’lgan tabiiy boyliklar va
xom ashyo resurslari;
- ishlab chiqarilishi mo’ljallanayotgan tovarga (xizmatga) kelgusidagi talab
(aholini o’sishi hisobiga, aholi xarid qobiliyatining o’sishi hisobiga va boshqa
omillar);
- loyihaning atrof-muhitga ta’siri;
- boshqa tarmoqlar bilan kelgusidagi o’zaro aloqasi va
imkoniyatlari;
- diversifikatsiyalash imkoniyati. Masalan, neft-ximiya majmuasidan
formatsevtik ishlab chiqarishga o’tish;
- ishlab chiqarish resurslarining mavjudligi va ularning qiymati;
- eksport imkoniyatlari;
- import o’rnini bosadigan mahsulotlarni ishlab chiqarish.
Investitsiya imkoniyatlari bo’yicha izlanishlar yuqorida keltirilgan omillar
bo’yicha har birining aloxida
tahliliga emas, balki umumiy baholashga asoslanadi.
Loyiha g’oyasini rivojlantirish uchun aniq takliflar kiritishda talab etiladigan
ma’lumotlarni miqdoriy baholash uchun investitsiya imkoniyatlarini tadqiq etish
asosiy vosita hisoblanadi. Bunda quyidagi jihatlar tahlil etiladi:
- qayta ishlovchi sanoat uchun kerakli bo’lgan tabiiy resurslar;
- qishloq xo’jaligiga asoslangan sanoat tarmog’i uchun asos bo’lgan amaldagi
qishloq xo’jaligi tarkibi;
- muayyan iste’mol talablariga kelgusi talab, aholi o’sishi hisobiga ortib
boruvchi talab;
65
- atrof-muhitga ta’sir ko’rsatish;
- qayta
ishlovchi sanoat sektori;
- mahalliy yoki transmilliy va boshqa tarmoqlar bilan mumkin bo’lgan
aloqalar;
- umumiy investitsiya muhiti;
- ishlab chiqarish siyosati;
- ishlab chiqarish omillarining mavjudligi va qiymati;
- eksport salohiyati va boshqalar.
Umumiy imkoniyatlarni tadqiq etishni quyidagi uchta kategoriyaga ajratish
mumkin:
1. Hududdagi imkoniyatlarni aniqlash uchun belgilangan izlanishlar.
2. Sanoat sohasidagi, masalan, qurilish materiallari yoki oziq-ovqat
mahsulotlarini ishlab chiqarishdagi imkoniyatlarni - aniqlash uchun belgilangan
izlanishlar.
3. Tabiiy resurslar, qishloq va sanoat mahsulotlaridan foydalanishga (neft,
ximiya, metallurgiya, yog’ochni qayta ishlash) asoslangan imkoniyatlarni aniqlash
uchun belgilangan izlanishlar.
Do'stlaringiz bilan baham: