Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

13.3. Gaz va suyuq yoqilg’ining yonishi

Gaz va suyuq yoqilg’ining yonishi bir – biridan kam farq qiladi, chunki suyuq yoqilg’i yonishidan oldin belanadi. Yoqilg’i yonganda uning tarkibidagi yonuvchan elementlarning kimyoviy oksidlash jarayoni ro’y beradi va natijada jadal issiqlik ajralib, yonish mahsulotlari temperaturasi keskin ko’tariladi.
Yonish gamogen (ya’ni, yonilg’i va oksidlovchi modda bir xil agregat holatida bo’ladi) yoki geterogen (ya’ni, yonilg’i va oksidlovchi modda turli agregat holatida bo’ladi) bo’lishi mumkin.suyuq yonilg’ida ballet deyarli bo’lmaydi, shuning uchun u faqat mashoala qilib yoqiladi. Yoqish paytida yonilg’ini bug’tunlay to’zitib yuborish kerak.yoqilg’i yaxshi to’zitilsa, yonish mahsulotlari ichida ko’p miqdorda yoqilgan sof uglerod C, uglerod (II) – oksid CO va uglevodorodlar S_mH_n qolishi mumkin.
Gaz yoqilg’isidan suyuq va qattiq yoqilg’isiga qaraganda mashoala usulida son va samarali yoqish mumkin. Lekin barcha yoqilg’ini yoqishdagi singari uni ham davo bilan yaxshi aralashtirish lozim. Gaz yoqilg’isining yonish jarayoni gamogen bo’ladi. Yonish jarayoni boshlanish uchun gaz va oksidlovchi modda bir – biriga tegib (tutashib) turishi va etarli shart – sharoitlar bo’lishi lozim. Yonuvchan elementlar nisbatan pats temperaturalarda ham oksidlanishi mumkin. Bug’nday sharoitda kimyoviy reaktsiyalar tezligi kichik bo’ladi.temperatura ortishi bilan reaktsiya tezligi oshadi.
Maolum bir temperaturaga etganda esa, gaz – havo aralashmasi alangalanadi (o’t oladi), reaktsiyalar tezligi ortadi va ajralib chiqayotgan issiliq miqdori yonilg’ini o’z – o’zidan yonishini taominlash uchun etarli bo’ladi.
Aralashma alangalanadigan (o’t oladigan) eng pats temperaturaga alangalanish (o’t olish) temperaturasi deyiladi. Bug’ kattalik yonilg’ining fizik xossalariga, yondirish usuliga, aralashmadagi yonilg’i miqdoriga va shu kabilarga bolg’q bo’ladi. Masalan, vodorodning o’t olish temperaturasi 820–870K, uglerod oksidi va metanniki mos ravishda 1020–930 va 120-1070K.
Baozi yonilg’ilarning o’t olish temperaturalari 13.4–jadvalda keltirilgan.
Yonilg’i o’t olish temperaturasining  koeffitsientga bog’liqligi.
13.4 – jadval.