Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

Murakkab issiklik almashinish jarayonlari.
Issiklikning temneraturasi yukori bo’lgan jismdan temperaturasi past bo’lgan jismga kattik devor orkali uzatilishi texnikada eng muxim va ko’p foydalaniladigan jarayonlardan biridir.
Bunday issiklik uzatishda barcha issiklik almashinuv o’sullari issiklik o’tkazuvchanlik, konvekstiya va nurlanish baravar ishtirok etadilar. Barcha issiklik almashinuv usullarini xisobga oladigan issiklik almashinuvga mo’rakkab issiklik almashish deyiladi (10.8rasm).
M o’rakkab issiklik almashishda uzatilgan issiklik mikdori sk konvektiv issiklik almashinuvda uzatilgan issiklik mikdori gk va nurli issiklik almashinuvda uzatilgan issiklik mikdori dn larning yigindisiga teng.
Q=q_k+q_g=α_k(TT_g)+α_g(TT_g)=α(TT_g) (3.26)
bu erda a= α_k + α_g α_g nurli issiklik almashinuv koeffistienti; a effektiv issiklik berish koeffistienti;
a_n koeffistient kuyidagi tenglikdan aniklanadi:

bu erda T suyuklik yoki gaz temperaturasi; T_g devor temperaturasi; Sk keltirilgan nurlanish koeffistienti.
Tekshirilayotgan xol uchun (3.8rasm), issiklik uzatish koeffistienti kuyidagi tenglamadan aniklanadi:
(3.28)
Yukorida aytib o’galganlardan kurinib turibdiki, a nixoyatda murakkab kattalik bo’lib, u turli omillarga boglik bo’ladi. Ayniksa, a ga temperaturaning ta’siri katta bo’ladi. Masalan, jism bilan xavoning tabiiy konvekstiyasida: tg=0⁰CGr*Pr=10⁸-10¹²; C_k=4.7Vt (m2K4) bo’dganda, agar t= 150°S bo’lsa.a_k=a_n=8,3Vt (m2K); t=500⁰C a_k≈4a_nt=1000⁰C bo’ladi.
Ba’zi xollarda kattik jism bilan atrof muxit o’rtasida issiklik almashinuvi fakat bir usulda amalga oshadi. Masalan, kattik jism bilan tomni suyuklik issiklik almashishsa nurlanish bo’lmaydi, chunki tomchi suyuklikdan nurni deyarli o’tkazmaydi va bu xol uchun a ak. Agar jismlar o’rtasida issiklik almashinishi chukur vakuum sharoitida ro’y bersa, u xolda konvekstiya issiklik almashishga deyarli ta’sir etmaydi va sof xolda nurli issiklik almashish to’lik vakuumda ro’y beradi.