Termiz davlat universteti tabiiy fanlar fakulteti

Foydalanish va cheklovlar

Sanger boʻyicha sekvenirlash nisbatan uzun (900900900 tagacha asos juftlariga ega boʻlgan) DNK zanjirlari ketma-ketligini aniqlashda yaxshi natija beradi. U odatda DNKning bakteriya plazmidlari yoki PZRda nusxasi olingan alohida DNK boʻlaklarini sekvenirlash uchun ishlatiladi.
Shu bilan birga, Sanger boʻyicha sekvenirlash katta hajmdagi loyihalar, masalan, butun genomni yoki metagenomni (mikroblar jamoasining “kollektiv genomini”) sekvenirlash uchun qimmat va samarasiz hisoblanadi. Bu kabi vazifalar uchun yangi, keng miqyosli sekvenirlash usullari tezkor va arzonroq.

Yangi avlod sekvenirlash

Bu nom xit boʻlgan qoʻshiq nomiga oʻxshab eshitilishi mumkin, lekin aslida ham shunday nomlanadi! Soʻnggi DNK sekvenirlash usullarining nomi umumiy qilib yangi avlod sekvenirlash deb nomlanadi.
Turli xil texnologiyalardan foydalanadigan har xil yangi avlod sekvenirlash usullari mavjud. Biroq ularni Sanger boʻyicha sekvenirlashdan ajratib turadigan bir qator xususiyatlar mavjud:

• 
  Yuqori darajadagi parallellik: koʻplab sekvenirlash reaksiyalari bir vaqtning oʻzida sodir boʻladi
  
• 
  Kichik oʻlchov: reaksiyalar juda kichik hajmda va hatto chiplarda amalga oshirilishi mumkin
  
• 
  Tezkor: reaksiyalar parallel sodir boʻlgani uchun natijalar darhol tayyor boʻladi
  
• 
  Arzon: genomni sekvenirlash Sanger boʻyicha sekvenirlashga nisbatan arzonga tushadi
  
• 
  Qisqa uzunlik: 505050 - 700700700 ta nukleotiddan iborat uzunlikda oʻqiladi
  

Umuman olganda, keyingi avlod sekvenirlash juda katta miqdordagi kichik Sanger boʻyicha sekvenirlash reaksiyalarini parallel ravishda bajarishga oʻxshaydi. Ushbu parallellik va kichik hajmi tufayli katta miqdordagi DNKni Sanger boʻyicha sekvenirlashga qaraganda yangi avlod usullari bilan tezroq va arzonroq sekvenirlash mumkin. Misol uchun, 2001-yilda inson genomini sekvenirlash narxi \$100$100dollar sign, 100 \text{million}millionstart text, m, i, l, l, i, o, n, end text boʻlgan. 2015-yilda esa bor-yoʻgʻi \$1245$1245dollar sign, 1245 ni tashkil qilgan^22squared!
Nega sekvenirlashning tez va arzon boʻlishi muhim? Doimiy ravishda genomlarni sekvenirlash imkoniyati biologiya tadqiqotlari va biotibbiy dasturlar uchun yangi imkoniyatlarga yoʻl ochadi. Masalan, arzon narxlardagi sekvenirlash xususiylashtirilgan tibbiyotga ilk qadam, yaʼni inson ehtiyojiga qarab uning genomidagi gen variantlari tuzilishiga asoslangan holda tibbiy davolashga imkon yaratadi.