Termiz davlat universiteti pedagogika fakulteti psixologiya kafedrasi

Qarama-qarshi  ma‟noli  sifatlar  ustida  ishlash  jarayoni  ma‘anodosh  

so‘zlar bilan birgalikda olib boriladi  

Berilgan  sifatlarga  qarama-qarshi  ma’noli  sifatlar  topib,  juftlab  yozing  va 

ularning ganday hosil bo‘lganligini tushuntiring. 

Gulli— koylak  , odobli— bola ____  , gulsiz-odobsiz 

unumli—ish _                                     unumsiz 

suvli—suvsiz ------ ,  

ishli—ishsiz   . 

 

ser-hosil ------------hosilli-------------hosildor 

be-hosil ------------hosilsiz 

 

Sifatlarni  tarkibiy  qismlarga  ajratib,  qo‗shimshalar  qanday  vazifa  bajarayotgani 

tushuntirilgach,  mustaqil  yasama  sifatlarni  topish  va  sifat  yasovshi  qo'shimshalariga 

tegishlisini  belgilash vazifasi bajartiriladi. O‘quvchilar:  

Bir xil o‘zakdan hosil bo‘lgan bir necha so‘zlar bo‘lishi mumkin. Qo‘shimchalar 

---

 

 

qo‘shish orqali ular bir-biri bilan ma‘nodosh ham, zid ma‘noli ham bo‘lib keladi. 

Sifat yasovchi qo‘shimchalar boshqa so‘z turkumlaridan ham   

Porla,  chanqa  fe‘llariga  -q  sifat  yasovshi  qo'shimsha  qo'shib,  sifatlar  yasang. 

So'zlarda qanday tovush o'zgarishlari bo'ldi?  

Nirna ushun? 

Berilgan shizmadan foydalanib, sifatlar hosil qiling,  

 

 

 

Mustaqil barcha o‘quvchilar daftarlariga boshqa shunday bir o‘zakdan hosil 

bo‘ladigan  so'zlardan  topib  yozadilar.  Kim  ko‘p  va  birinchi  yozib,  hosil 

bo‘lishini tushuntirib bersa, rag‘batlantiriladi. 

So‗z o'zagiga sifat yasovshi qo'shimshalar qanday qo'shilar ekan? 

 

 

Sifatlarni topish jarayonida ham olib borish mumkin. Cnunki she‘rlar boshlang‘isn 

sinf o‘quvchilarining sevimli ish turlaridan bo‘lib, she‘rlarda sifarlarning juda ko‘p turi 

beriladi.  Buning  uchun  avval  she‘rni  o‘qish,  sifatlarni  topish,  keyin  yasovshi 

qo'shimshali  sifatlarni,  so'ng  yasovshi  qo'shimshasiz  sifatlarni  ko'chirish  vazifasi 

bajariladi. 

 TURG'UN BOBOM 

Keng, bepoyon vodiylarni 

  Ko'rkam yoz bezar. 

Tun qo'ynida  

Turg'un bobom  

Dalani kezar. 

O'zi juda ishga shaqqon, 

Taniqli suvshi. 

Uni sevar har dehqon, 

Har bir o‘quvshi. 

---

 

 

Sifatlarni  o‗zi  bog‘langan  so‗z  bilan  birga  ko'chirib,  avval  ularning 

ma‘nodoshlarini,keyin qarama-qarshi manoli sifatlarni mustaqil ish topshirig‘i sifatida 

beriladi.