Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Elektron kitoblar 

Insoniyat o‗z umri davomida imkon qadar ko‗p axborotlarni kichik hajmga 

joylashga harakat qilgan. Avval papirusga yozilgan kitoblar paydo bo‗ldi, so‗ngra 

pergamentdan  foydalanildi.  Keyinchalik  (1456  yil,  Gutenberg)  kitob  bosish  davri 

keldi.  Bugun  biz  kitoblarning  eng  so‗nggi  avlodi  -  elektron  kitoblar  to‗g‗risida 

gapirmoqdamiz. 

Elektron kitob yaratish g‗oyasi ko‗p vaqtdan beri mutaxassislarni qiziqtirib 

kelgan.  Elektron  kitob  yaratish  tarixi  1945  yildan  boshlanadi.  Bu  paytda  futurist 

---

IV. AMALIY MASHG‗ULOT MATERIALLARI 

 

 

 

 

 

56 

Vanavar  Bush  tomonidan  "kitoblarni,  yozuvlarni  va  xabarlarni  saqlash,  ishlov 

berish,  uzatish"  imkonini  beruvchi  xususiy  qurilmalar  yaratish  haqida  fikrlar 

bildirilgan edi. 

Elektron nashriyot ishi rivojining keyingi bosqichi 1968 yilga to‗g‗ri keladi. 

Ted  Nelson  tomonidan  "gipertekst"ning  yaratilishi,  ya‘ni  World    Wide  Web 

asosining  yaratilishi  ayni  paytda  matnlarni  Internet  da  saqlashning  va  hozirgi 

paytda  yaratilayotgan  elektron  kitoblarning  bosh  formatining  yaratilishiga  asos 

bo‗ldi. 

1968 yil talaba Alan Kay tomonidan kitob vazifalarini bajaruvchi DynaBook  

portativ  interaktiv  kompyuter  loyihasi  ishlab  chiqildi.  Yigirma  yildan  keyingina 

ushbu  loyiha  tijoratda  amalga  oshirildi.  1971  yildan  boshlab  Illinois  Benedictine 

College tashabbusi bilan bugungi kunda eng ko‗p elektron formatli kitoblarni o‗z 

ichiga  olgan  Projest  Gutenberg  loyihasi  amalga  osha  boshladi.  1981  yilda  bizga 

ma‘lum bo‗lgan Ted Nilson "Xanadu" guruhini tashkil qiladi va elektron kitoblar 

bilan  savdo  qilishni  rejalashtiradi.  1982  yilda  Onlayn  rejimida  ishlovchi    FSFnet  

birinchi  elektron  jurnal  paydo  bo‗ldi.  Unda  badiiy  asarlar  -  qisqa  fantastik 

xikoyalar bosildi. Shunday qilib, 1998 yili bir paytning o‗zida ikkita qurilma- tom 

ma‘nodagi elektron kitob sotuvga chiqarildi. Bular "SoftBook Reader" va "Rocket 

eBook" lardir.