Tasdiqlayman” O’quv ishlari bo’yicha

2. Qadimgi Shumer, Bobil, Ashur, Qadimgi Misr, Yunon, Hind, Xitoy manbalari va Eron shahanshohlaridan qolgan tosh bitiklar.
3. Arxeologik yodgorliklar - moddiy ashyolar va turli inshootlar.
4. Xalq og’zaki va yozma adabiyot namunalari, urf-odat va marosimlar, o’yinlar, bayramlar.
O’rta Osiyo xalqlarining eng qadimgi davrlariga oid ayrim og’zaki adabiy yodgorliklari ba’zi bir manbalar orqali bizga qadar saqlanib qolgan.Bu manbalar kitoblar, ilmiy asarlar, yozma yodgorliklar va boshqalardan iborat. Antik tаriхchilardan Gerodot, Ktesiy, Polien, Xares Mitelenskiy va boshqalarning kitoblarida xalq og’zaki ijodi ayrim asarlarining mazmuni hikoya qilib qoldirilgan. Shuningdek, o’rta asr tаriхchilaridan Hamza Isfaxoniy, Tabariy, Ma’sudiy, Beruniy, Narshaxiy, Saolibiy, Bal’amiy va boshqalarning asarlarida ham xalq og’zaki ijodiyotiga oid qimmatli materiallar va ma’lumotlar bor.
VI – VIII asrlarda yaratilgan qadimiy turkiy tilda o’ziga xos xatda bitilgan. O’rxun – Enasoy yodgorliklarida turkiy xalqlarning falsafiy, ijtimoiy – siyosiy qarashlari, el – yurtiga muhabbat, qahramonliklari xorijiy bosqinchilarga qarshi nafratida o’z ifodasini topgan. Mazkur obidalarining topilishi O’rxun hamda Enasoy daryolarining havzalari bilan bog’liq. Garchi bunday qadimiy obidalar keyinchalik Sibir va Mo’g’ulistonning boshqa joylaridan, Sharqiy Turkiston, O’rta Osiyo, Kavkaz, Volga bo’yi hatto Sharqiy Yevropadan ham topilgan bo’lsa-da, tarixda bu nom muhim o’rganib qolgan. O’rxun Enasoy yodgorliklarining topilishi va o’rganilishi XVIII asrdan boshlanadi. Rus xizmatchisi Remezov bu haqda dastlabki xabarni beradi. Shved zobiti Iogann Strallenberg, olim Messer Shmidt yodgorliklarni Yevropa ilm ahliga ilk marta taqdim qilgan edilar.
Dastlab O’rxun Silanga va To’li daryolari atrofidan Shimoliy Mo’g’ulistondan toshga bitilgan obidalar topildi. Ular O’rxun yodgorliklari nomini oldi. Enasoy daryosi qirg’oqlarida topilgan yodgorliklar ham shu nom bilan ataladi.
Yodgorliklar topilgandan keyin ularni o’qish, o’rganish muammosi ko’ndalang bo’ldi. Ammo bu ish deyarli bir yarim asr mobaynida hech kimning qo’lidan kelmadi. Nihoyat 1893-yildagina ularni o’qish uchun dastlabki qadam qo’yildi. Shu yili daniyalik olim Vilgelm Tomson va rus olimi V.Radlovlar yodgorliklardagi barcha harflarni o’qidilar. Shundan so’ng ularni jiddiy o’rganish boshlandi. O’rxun – Enasoy obidalari tosh bitiklari deb ham yuritiladi. Buning sababi ko’pgina yodgorliklarning qabr toshlariga o’yib yozilganigidadir.
Qadimgi turkiy obidalarning asl manbalari topilgan joylar: O’rxun va Enasoy daryolari atroflari, Turfon (Sharqiy Turkiston) Osiyo va Yevropaning ko’pgina joylaridir. Shunga ko’ra ularning Mo’g’uliston, Germaniya, Rossiya, Xitoy, Buyuk Britaniya, Fransiya, Shvetsiya, O’zbekiston,. Qozog’iston, Qirg’iistonda saqlanishi kuzatiladi. Ma’lumki, turkey xalqlar o’z davlatiga ega bo’lgan eng qadimgi dunyo qabilalaridan biridir. O’rxun Enasoy obidalari ana shu tarixni badiiy tarzda hikoya qiladi. Ular O’rta Osiyodan boshlab Dunaygacha bo’lgan ulkan hududda o’z davlatlarini idora qilingan. Yodgorliklar asosan VI – VIII asr voqealarini aks ettiradi.
Tunyuquq bitigi – Tunyuquqqa – ikkinchi Turk xoqonligiga asos slogan. Eltarish xoqon maslahatchisi va sarkardasiga bag’ishlangan. 712–716 yillarda yozilgan bitiktoshda Turkiylarn ing bir qancha dushman qabilalariga qarshi kurashi, Tunyuquqning xalq xalq oldidagi xizmatlari, donoligi, tadbirkorligi, jasurligi hikoya qilinadi.