Tarmoq texnologiyalari

Aks  –  protokol.  ICMP  protokoli  tarmoq  tugunlariga  erishishni  nazoratlash 
uchun  tarmoq  adminstratorlariga  vositalar  taqdim  etadi.  Bu  vositalarni  xabarning 
ikki turi bilan almashishni kirituvchi aks-protokol: aks-talab va aks- javob tasavvur 
etish  mumkin.  Kompyuter  yoki  marshrutizator  inter  tarmoq  bo‘yicha  aks-talab 
yuboradi,  unda  tugunning  IP    adresi  ko‘rsatiladi.  Aks-talab  olgan  tugun  aks-
javobni  tashkil  qiladi  va  talab  yuboruvchiga-tugunga  xabarni  qaytaradi.  Talabda 
bo‘lgan  ayrim  ma’lumotlar,  javobda  qaytarishi  kerak.  Chunki  aks-talab  va  aks-
javob  tarmoq  bo‘yicha  IP  paketlar  ichida  uzatiladi  va  ularni  muvoffaqiyatli 
yetkazib  berish,  inter  tarmoqni  butun  transport  tizimining  normal  ishlashini 
bildiradi. 
  Belgilash tuguniga yetishmaslik to‘g‘risida ma’lumotlar. Marshrutizator IP 
paketni  yubormasa  yoki  yetkazib  bera  olmasa,  u  paketni  yuboruvchi  tugunga 
“Belgilash  tuguniga  yetishib  bo‘lmaslik”  (3-xabar  turi)  xabarini  yuboradi.  Bu 
xabar kod maydonida, paket nima uchun yetkazib berilmaslik sababini aniqlovchi 
mazmunga ega. Sabab quyidagicha kodlanadi. 
      
Kod  
Sabab  
0 
Tarmoqqa yetishib bo‘lmaydi 
1 
Tugun yetishib bo‘lmaydi 

---

2 
Protokolga yetishib bo‘lmaydi 
3 
Portga yetishib bo‘lmaydi 
4 
Fragmentatsiya talab etiladi, 2F bit esa o‘rnatilgan  
5 
Manba bergan yo‘nalishda xato  
6 
Tayinlash tarmog‘i noma’lum 
7 
Tayinlash tuguni noma’lum 
8 
Tugun-manbaga ajratish 
9 
Tayinlash tarmog‘i bilan o‘zaro ishlash  
adminstrativ ta’qiqlangan 
10 
Tayinlash tuguni bilan o‘zaro ishlash  
adminstrativ taqiqlangan 
11 
Servisning berilgan sinfi uchun tarmoqqa erishib bo‘lmaydi 
12 
Servisning berilgan sinfi uchun tugunga erishib bo‘lmaydi 
       
Marshrutizator  qandaydir  sabab  bilan  tarmoq  bo‘yicha  10  paketni  uzata 
olmasligini aniqlasa, tugun manbaga ICMP xabarini yuboradi va keyingina paketni 
olib  tashlydi.  Xato  sababidan  tashqari  ICMP  xabari  yetkazib  berilmagan  paket 
sarlavxasini va ma’lumotlar maydonining birinchi 64 bitini xam kiritadi. Tayinlash 
tarmog‘i  yoki  tuguniga    apparaturaning  vaqtincha  ishdan  chiqishi,  yuboruvchi 
belgilangan  adres  noto‘g‘ri  ko‘rsatkichga  xamda  marshrutizator  belgilangan 
tarmoqqa  yo‘nalishi  to‘g‘risida  ma’lumotga  ega  bo‘lmaganda  erishilmasligi 
mumkin.  Protokol  va  portga  erishilmaslikdan  tayinlash  tugunidagi  qo‘shma 
darajaning  qaysi  bir  protokolida  amalga  oshishishi  yoki  UDP  yoki  TCP 
protokollarining ochiq porti yo‘qligini bildiradi. 
  Yo‘nalishni  boshqa  tomonga  yo‘naltirish.  Kompyuterlarda  yo‘nalish 
jadvallari  odatda  statik  xisoblanadi,  chunki  tarmoq  adminstratori  tomonidan 
konfiguratsiyalanadi,  marshrutizatorlarda  esa  dinamik  xisoblanadi,  chunki 
yo‘nalish  axborotlari  bilan  almashish  protokollari  yordamida  avtomatik  tarzda 
shakillanadi.  Shuning  uchun  vaqt  o‘tishi  bilan,  tarmoq  topologiyasi  o‘zgarganda 
kompyuterlarning  yo‘nalish  jadvallari  eskirishi  mumkin.  Bundan  tashqari  bu 

---

jadvallar 
odatda 
kam 
axborotga 
ega, 
masalan, 
faqat 
bir 
nechta 
marshrutizatorlarning adresi.              
  Kompyuterlar  xatti-xarakatini  tuzatish  uchun  marshrutizator  “yo‘nalishni 
boshqa  tomonga  yo‘naltirish”  (Redirect)  deb  nomlanuvchi  ICMP  protokolining 
xabarini ishlatishi mumkin. 
  Ushbu  xabar,  marshrutizator  kompyuterning  tayinlangan  tarmoqqa  paketni 
noto‘g‘ri  yuborilayotganini  ko‘rib  qolgan  xoldagina  yuboriladi,  belgilangan 
tarmoqqa  eng  qisqa  yo‘nalish  boshlanadigan  lokal  tarmoq  marshrutizatoriga  ega 
emas. 
ICMP  protokolini  boshqa  tomonga  yo‘naltirish  mexanizmi,  kompyuterlarga 
uning  lokal  marshrutizatorlarining  faqat  IP-adreslarini  konfiguratsiya  fayllarida 
asrashga  imkon  beradi.  Boshqa  tomonga  yo‘naltirish  xabarlari  yordamida 
marshrutizatorlar  kompyuterga,  qaysi  marshrutizatorga  u  yoki  bu  tayinlangan 
tarmoq uchun paketlarni jo‘natish zarurligi to‘g‘risida unga kerakli axborotni xabar 
qilib  turadi,  ya’ni  marshrutizatorlar  kompyuterga,  yo‘nalish  jadvallarining  ularga 
kerakli qismini uzatishadi. 
  Marshrutizator  “yo‘nalishni  boshqa  tomonga  yo‘naltirish”  xabariga 
keyinchalik foydalaniladigan IP adres va o‘z ma’lumotlar maydonining birinchi 64 
bitli dastlabki paket sarlavxasi joylashtiriladi.  
  Paket 
sarlavxasidan 
tugun 
qaysi 
tarmoq 
uchun 
ko‘rsatilgan 
marshrutizatordan foydalanish kerakligini bilib oladi.