Таълим вазирлиги Гулистон давлат университети

Узатмалар сонини ўзгартириши бўйича:
Поғанали; Поғанасиз; Комбинациялаштирилган.
Кўпчилик трактор ва автомобилларда механик ҳамда поғанали куч узатмалари ишлатилади. Узатмалар буровчи моментни муфта, шестерня, вал, юлдузча, тасмалар ва бошқалар орқали узатгани учун механик куч узатмаси дейилади.
1. Ғилдиракли тракторларни куч узатиш қисми тишлашиш муфтаси, оралиқ бирикма, узатмалар қутиси, асосий уэатма, дифференциал ва охирги узатмалардан ташкил топган.
2. Занжирли тракторлар куч узатиш қисми тишлаш муфтаси, оралиқ бирикма ёки кардан узатма, асосий узатма ва буриш механизмларидан ташкил топган.
3. Автомобилларнинг куч узатмалари ғилдиракли тракторлар куч узатмалари сннгари бўлади. Улар тишлашиш муфтаси, узатмалар қутиси, кардан узатма, асосий-узатма, дифференциал ва ярим ўқлардаи иборат бўлади.
4. Трактор ва автомобилларнииг шудгор, ботқоқли, қумли ва сирпанчиқ ерлардан бемалол ўта олишини таъминлаш мақсадида уларнииг олдинги ғилдираклари ҳам етакловчи сифатида шилаб чиқарилади. Бунда узатмалар қутисидан ташқари тақсимлаш қутисидаи буровчи момент кардан узатма орқали ва асосий узатма орқали етакловчи олдинги ғилдиракларга узатади.
Олдинги ғилдираклар учун дифференциал ғилдиракнинг етакловчи вали (ярим ўқи) юқори ва пастги жуфт конусли шестернялар орқали етакловчи олдинги ғилдираклар ҳаракатга келтирилади.
ТИШЛАШ МУФТАСИ. Тишлаш муфтасининг асосий вазифаси трактор ва автомобилларни ўрнидан равон қўзғотиш учун двигателнинг куч узатмаси билан бириктириш, узатмалар сонини ўзгартиришда қисқа муддатга ажратиш ҳамда қисқа вақтга тўхташни таъминлаш учун хизмат қилади. Тишлаш муфталари куч узатмалариниг деталларини буровчи момент кескин ўзгарганда синишдан сақлайди. Ҳар қандай муфта етакловчи ва етакланувчи қисмлари, бошқариш механизмлари ва корпусдан иборат. Кўпчилик трактор ва автомобилларда механик турдаги фрикцион тишлашиш муфталари кенг қўлланилади. Тишлашиш муфталари етакланувчи дисклар сонига қараб бир, икки ва кўп дискали: ишқаланиб ишлаши бўйича қуруқ ва хўл: бошқариш механизми мутассил ва муваққат қўшилган энергия оқимини узатиш бўйича бир ва икки оқимли: юритманинг турига қараб механик, пневматик, вакуумли ва электрикли бўлади.