Ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti fizika –matematika fakulteti

2.5. Nanotexnologiyalar sohasida erishilgan yangiliklar 

Ko’pchilik  doimiy ravishda nanotexnologiyalarning u yoki bu yutuqlaridan 

foydalanib  kelmoqda.  Masalan,  zamonaviy  mikroelektronika  endi  “mikro”  emas, 

balki  “nano”.  Chunki  bugungi  kunda  ishlab  chiqarilayotgan  barcha  elektron 

sxemalarning  asosiy  bo’lgan    tranzitorlarning  o’lchami 



  100nm.  Ularning 

o’lchamlarini  shu  darajada  kamaytirish  natijasida  kompyuter  protsessorida  100 

milliongacha yaqin tranzistlarni joylashish mumkin.  

Kumush nanozarrachalari  bakteriyalarni o’ldiradi

. 

Ko’pgina  moddalarning  fizik  xususiyatlari  namunaning  o’lchamlariga 

bog’liq.  Moddaning  nanozarrachalari  shunday  xususiyatlarga  egaki,  oddiy 

o’lchamlarga  ega  bu  moddalarda  bu  bu  xususityatlar  namoyon  bo’lmaydi. 

Ma’lumki,  oltin  va  kumush  ko’pchilik  kimyoviy  reaktsiyalarda  ishtirok  etmaydi. 

Ammo  kumush  va  oltin  nanozarrachalari  kimyoviy  reaktsiyalarni  nafaqat 

tezlashtirib,  balki  ularda  bevosita  ishtirok  etadi.  Masalan;  kumushning  oddiy 

namunalari  xlorid  kislotasi  bilan  o’zaro  ta’sirlashmaydi.  Ammo  kumush 

nanozarrachalari  xlorid  kislota  bilan  reaktsiyaga  kirishib,  bu  reaktsiya  quyidagi 

sxema bo’yicha amalga oshadi: 

2 Ag+HCl



2 AgCl+H

2 

 

 

Kumush nanozarrachalarining yuqori reaktiv xususiyati ularning yuqori bakteritsid 

---

50 

 

ta’sirini  vujudga  keltiradi  va  ular  kasallik  qo’zg’atuvchi  bakteriyalarni  o’ldiradi. 

Kumush ionlari bakteriyalar fermentlaridan  birining ishini to’xtatadi.  

 

Kumush  nanozarrachalaridan  yuqori  reaktiv  xususiyati  ulardan  yuqori 

bakteritsid    xususiyatlaridan  foydalanish  uchun  ularni  odatiy  gazlamalar  tarkibiga 

kiritmoqdalar.  (masalan;  choyshablar).  Kumush  nanozarrachalari  bilan  oshxona  

jihozlari,  eshik  dastalari,  klaviatura  va  sichqoncha  sirtlariga  ishlov  beriladi. 

Chunki,  yuqorida aytilgan jihozlar  kasallik qo’zg’atuvchi bakteriyalarni tarqatadi. 

Nanozarrachalar dizenfektsiya va sanitariya maqsadlarida (kir yuvish kukunlari va 

tish  yuvish  pastalarida)  va  kosmetikada  qo’llaniladi.  Kumush  nanozarrachali 

qoplamalarni  infektsiya  ko’payish  havfi  ko’p  bo’lgan  joylarda  foydalanish 

mumkin.  Masalan,  meditsina  korxonalarida,  bolalar  bog’chasida,  sport  zallarida 

kumush  nanozarrachalarini  suv  va  tuproqni  tozalashda,  havo  filtrlarida 

basseynlarda foydalanish mumkin.