2.7 – rasm.
Firmaning marketing kommunikatsiya aloqalari
Shunday qilib, korxona marketing xizmatining axborot-tahliliy boshqaruvi
kommunikativ aloqalarning ikki tizimini yo‘lga qo‘yishga majbur: firma bo‘linmalari
bilan ichki aloqalar hamda ikala tomonni qoniqadigan sharoitlarda ishlashga tayyor
bo‘lgan korxona va tashkilotlar bilan tashqi aloqalar. Bu aloqalarni quyidagicha
tasniflash mumkin:
➢
o‘z rahbariyati bilan aloqa (buyruq va farmoyishlar, rejalar, hisobotlar);
Marketing tadqiqoti
kommunikatsiyalari
TASHQI
Marketing mikromuhitining
axborot-tahliliy taʼminoti
Marketing makromuhiti bilan
axborot-tahliliy aloqalar
Boshqalardan axborot va
metodologik taʼminot sotib
olish
ICHKI
Firma rahbariyati
Firma boʻlinmalari
Oʻzining axborot-tahliliy
taʼminoti
56
➢
firmaning boshqa bo‘linmalari bilan aloqa (axborot almashinish, harakatlarni
muvofiqlashtirish, reja bo‘imlarini bir-biri bilan bog‘lash);
➢
o‘z firmasining ishlab chiqarish va boshqa bo‘linmalari bilan aloqa (tovarni
ishlab chiqish va bozorga chiqarishda ishtirok etish);
➢
ta’minotchilar, distribyutorlar va mijozlar bilan aloqa va munosabatlar
(bitimlarning axborot-tahliliy ta’minoti, tovarlarni yuklash, jo‘natish va sotish
bo‘yicha harakatlar);
➢
davlat statistika qo‘mitasi va boshqa tashkilotlardan axborot sotib olish,
shuningdek, marketing va konsalting firmalaridan buyurtma axboroti olish.
Xulosa shundan iboratki, marketing tadqiqotlari tamoyillaridan korxonalarni
boshvarish va bozordagi holatiga ko‘ra bir necha tur tamoyillardan foydaanish
mumkin.
2.4. Marketing tadqiqotining tashkiliy tuzilishi
Marketing tadqiqotchilik xizmatini strukturalash darajasi va xususan, mustaqil
axborot-tahliliy bo‘linmani ajratish qator sharoitlarga: korxona turi va hajmiga, uning
resurslari va imkoniyatlariga, qo‘yilgan maqsadlarga, mulkchilik shakli va ilgari
yuzaga kelgan an’analarga bog‘liq.
Marketing axborot-tahliliy xizmati rahbari uning faoliyati uchun firma
rahbariyati oldida javob beradi. Bu xizmatni mutaxassislar bilan o‘tkazish, ijobiy
muhitni qo‘llab-quvvatlash, faoliyatni rejalashtirish, nazorat qilish va o‘zgarishlar
kiritish, ichki va tashqi aloqalarni tashkil qilish uchun javobgarlik uning zimmasiga
yuklatiladi. Shu sababli uning axborot-tahliliy funksiyalarni bajarishga imkon
beradigan bilimlarga ega bo‘lishi muhim ahamiyat kasb etadi.
Marketing tadqiqoti xizmati rahbari yuqori darajada mustaqillik va
mas’uliyatga ega bo‘lishi lozim. Qoidaga ko‘ra, u firma oliy rahbariyati tarkibiga
kiradi va bevosita firma rahbariga bo‘ysunadi. Bu marketing xizmatining nufuziga
xizmat qiladi, uni boshqaruv qarorlari qabul qilish bo‘yicha ma’muriyat
iyerarxiyasida yuqori o‘rinlarga qo‘yadi. Axborotga ega bo‘lish rahbarning maqomini
oshiradi.
57
Marketing tadqiqoti xizmati faoliyatiga uchta menejment tamoyili asos qilib
olingan:
➢
funksiyalarni o‘z vakolatlari doirasida chegaralash (majburiyatlarni
taqsimlash);
➢
har bir xodim va bo‘linmaning o‘z majburiyatlarini ijro etish bo‘yicha
javobgarligi bilan birga tashabbuskorligi;
➢
o‘z funksiyalarini bajarish uchun vositalarga ega bo‘lish (ish o‘rni, resurslar
va h.k.).
Marketing
tadqiqoti
muammolari
bilan
shug‘ullanuvchi xizmat va
bo‘linmalarni ichki tashkil qilish firma manfaatlariga bo‘ysunadi, uning
imkoniyatlariga bog‘liq bo‘ladi va qoidaga ko‘ra qat’iy strukturaga ega bo‘lmaydi.
Uch xil variant foydalaniladi: matritsali, funksional va aralash.
Matritsali yoki divizional tamoyil quyidagi uch omildan biri yoki
kombinatsiyasi bo‘yicha bloklar yaratishdan iborat:
➢
geografik omil, bunda har bir bo‘linma mintaqalarning (geografik
hududlarning) birida to‘lik marketing siklini amalga oshiradi, axborot-tahliliy guruh
esa ushbu mintaqaning to‘liq tavsifnomasini ta’minlaydi;
➢
bozor omili, bunda har bir bo‘linma belgilangan iste’molchlar doirasida
marketing faoliyati uchun javob beradi, axborot-tahliliy guruh esa mos keluvchi
bozorni o‘rganish bilan shug‘ullanadi;
➢
tovar omili, bunda marketing bo‘linmalari soni firma sotayotgan tovarlar
soniga mos keladi va har bir bo‘linmada axborot-tahliliy guruh tashil qilinib, u
mazkur tovar bo‘yicha barcha ma’lumotlarni, jumladan, talab va taklif xaqidagi
ma’lumotlarni to‘playdi va tahlil qiladi.
Marketing tadqiqotini tashkil qilish turli sxemalar bo‘yicha amalga oshiriladi.
Funksional tamoyil marketing va uning tadqiqotchilik faoliyatini boshqarish uchun
keng imkoniyatlar ochib beradi. Funksional tizimga muvofiq umumiy marketing
xizmatining qator bo‘linmalari tashkil etilib, ularning har biri bitta yoki bir nechta
marketing funksiyalarini bajarish uchun javob beradi. Mos ravishda axborot to‘plash
va uni qayta ishlash uchun javobgar bo‘lgan bo‘linmalar ajratiladi.
58
Do'stlaringiz bilan baham: |