Tabiiyot-geografiya fakulteti

Qotishmalar namunalari tarkibidagi ammoniy miqdori 

T /r 

№ 

Tabiiy 

va 

oqava 

suv 

namunalari olingan joylar 

Ammoniy 

ionining 

o`rtacha miqdori, mg/l 

1 

Marg`ilonsoy 

Avval qishlog`i 

Farg`ona shahri 

Ho`jamag`iz qishlog`i 

Marg`ilon shahri 

 

0,4 mg/l 

0,8 mg/l 

0,4 mg/l 

1,2 mg/l 

2 

Katta Farg`ona kanali 

Zohidon qishlog`i 

 

0,4 mg/l 

3 

Isfayram daryosi 

Quvasoy shahri 

Ko`prikboshi qishlog`i 

 

 

0,6 mg/l 

0,4 mg/l 

4 

“Kanalizatsiya” suvi  

Farg`ona shahri 

Marg`ilon shahri 

Quvasoy shahri 

 

108 mg/l 

136 mg/l 

94 mg/l 

 

---

91 

 

XULOSA 

1.  Tabiiy  va  oqava  suv  namunalari  Marg`ilonsoy  (Avval  qishlog`i,  Farg`ona 

shahri, Ho`jamag`iz qishlog`i va Marg`ilon shahri), Katta Farg`ona kanali(Zohidon 

qishlog`i),  Isfayram  daryosi(Quvasoy  shahri  va  Ko`prikboshi  qishlog`i)  va 

Kanalizatsiya  suvlari(Farg`ona  shahri,  Marg`ilon  shahri  va  Quvasoy  shahri)  dan 

olinib fotoelektrokolorimetrik metod bilan analiz qilindi.  

2.  Tabiiy  va  oqava  suv  namunalari  tarkibidagi  ammoniy  ionlari  miqdori         

(7-jadval)

 

  kanalizatsiya  suvlarida  eng  ko`p  (o`rtacha  116mg/l),  tabiiy  suvlardan  

esa Marg`ilonsoy suvida o`rtacha 0,8mg/l, nisbatan kam  Katta  Farg`ona kanali  va 

Isfayram daryosi suvlarida (0,4mg/l) aniqlandi.  

3. Tabiiy va oqava suvlar tarkibidagi ammoniy ionlarini aniqlashga aminlar, 

xloraminlar, atseton, aldegidlar, spirtlar, temir ionlari, sulfatlar, xloridlar, xlor va 

suvning loyqaligi xalaqit qiladi. 

4. Ularni quyidagicha yo`qotildi: 

- aminlar, xloraminlar, atseton, aldegidlar va spirtlar haydash yo`li bilan 

yo`qotildi. 

- Suvning qattiqligi segnet tuzi (kaliy – natriy tartrat tuzi ta’sirida yo`qotildi 

- Suvning loyqaligiga filtrlanib va sentrafugalab barham berildi. 

- Temir ionlari sulfidlar va loyqaligini yo`qotish uchun 10ml suv 

namunalariga 1 ml rux sulfat eritmasi (100g rux sulfat 1l distirlangan suvda 

eritiladi) qo`shib yaxshilab aralashtiriladi va pH 10,5 bo`lgungacha kaliy yoki 

natriy gidroksid eritmasidan qo`shiladi.  

- Hosil bo`lgan cho`kmalar sentrafugalanib yoki filtrlanib ajratiladi. 

Suyuqliklarning hajmini ortishi hisobga olinadi. 

- Suv namunalarida xlor bo`lsa unga natriy tiosulfat eritmasidan qo`shiladi 

(3,5g natriy tiosulfat tuzi 1l gacha eritiladi). 0,5mg xlorni yo`qotish uchun bu 

eritmaning 1ml miqdori yetarli bo`ladi. 

---

92 

 

5.  Ammoniy  miqdorini  Nessler  reaktivi  bilan    fotoelektrokolorimetrik 

aniqlash  metodining  topilishi  minimumi  0.001    mg/ml  ni  tashkil  qildi, 

takrorlanuvchanligi  (aslidayligi ) ± 8% dan ortmadi. 

6.  Metodning  to`g`riligi  namunalar  eritmalarga  “qo`shish  usuli”bilan 

tekshirildi.  “Kiritildi-topildi”  usuli  natijalari  bo`yicha  aniqlashning  xatosi  ±6%  ni 

tashkil etdi. 

7.  Bu  metod  yordamida  Tabiiy  va  oqava  suv  namunalari,  biologik,  atrof  – 

muhit  va  boshqa  tabiiy  ob`yektlar  namunalari    tarkibidagi  ammoniy  ionlari 

miqdorini aniqlash mumkin.