Tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi 9-1bios 20 guruh talabasi Boltayeva Muxlisaning Botanika fanidan Mavzu: Qarag`aytoifa

bob. Qarg’aydoshlarning ahamiyati.

Qarag’ay navlari haqida qisqacha
Sayyoramizda qariyb 100 turdagi qarag'ay daraxtlari o'sadi. Ushbu g'ayrioddiy go'zal quyoshni yaxshi ko'radigan va ko'p yillik daraxtlar (kamroq butalar) uzoq vaqt davomida odamlarni hayratga solib, ko'plab afsonalarni keltirib chiqardi.

Yunon mifologiyasiga ko'ra, shamol xudosi Boreas rashkdan o'z sevgilisini qarag'ayga aylantirdi - go'zal nymph, uning nomi botanika nomi ostida. Va Xitoy e'tiqodiga ko'ra, qarag'ay sehrli daraxtdir, chunki u baxt keltiradi va muammolarni oldini oladi. Shuning uchun, qarag'aylar farovonlik va uzoq umr ko'rishning ramzi sifatida uyda ekilgan.

Bolqon yoki Rumeliya qarag'ay Bolqon yarim orolining tog'larida va Kichik Osiyoda o'sadi va Rossiyaning o'rmon zonasida ham tanilgan. U qishga chidamli, qurg'oqchilikka chidamli, ko'plab qarindoshlaridan farqli o'laroq, soyaga bardoshli va zang ta'sir qilmaydi, bu daraxtlarni yo'q qiladi va smorodina o'tadi. Bu tuproqqa kerak emas, lekin nam va o'rtacha unumdor yerda yaxshiroq o'sadi.

Ushbu daraxt yiliga 25 sm o'sib boradigan ingichka, balandligi 20-25 m bo'lgan tanasiga ega. Birinchidan, qarag'ay asta-sekin o'sib boradi, so'ngra uning o'sishi tezlashadi. Toj tor piramidal, uzun (7-10 sm) paxmoq kulrang-yashil ignalar bilan, 5 ta igna to'plamlarida yig'ilgan. Moskvada iyun oyida mo'l-ko'l gullaydi. 10-15 sm uzunlikdagi och jigarrang konuslar 10-12 yoshdan boshlab shoxlarni bezatadi.

Urug'lar sentyabr oyining oxirida pishib, yaxshi unib chiqadi.

Kichik joylar uchun mitti shakli Nana shunday deyarli erdan boshlangan va quyuq zich ignalar bilan qoplangan novdalar bilan olingan.

Tog'li qarag'ay tog 'landshaftlarini bezab turgan Alp tog'lari, Apennin va Karpatlarda o'sadi. U qishga bardoshli, fotofil, ammo u soyaga toqat qiladi, zararkunandalar va kasalliklar ta'sir qilmaydi. Sovuq va nam, issiqlik va qurg'oqchilik, qor tiqilib qolishidan qo'rqmaydigan juda qattiq o'simlik. U qumda, mox botqoqlarida, toshli ohaktoshlarda, quruq va nam tuproqlarda o'sishi mumkin.

Ushbu oddiy qarag'ay daraxti ko'pincha 10-12 m balandlikdagi ko'p qirrali buta shaklida uchraydi, lekin daraxt shaklida o'sishi mumkin. Bugungi kunda, hatto tuproq qoplamasi bilan sudraluvchi shakllar ham ko'paytirildi. Moskvada u may oyi oxiri va iyun boshlarida gullaydi. Uzunligi 4 sm gacha bo'lgan konuslar noyabr oyida pishib etiladi. Ignalilar (4 sm gacha) ikkita igna to'plamlarida joylashgan, quyuq yashil, zich.

Kichik uchastkalar va kichik bog'lar uchun ko'plab dekorativ tog ' qarag'aylari mavjud. Ular toj shaklida (sharsimondan ustungacha), balandligi 1 dan 5 m gacha va yorqin yashil, moviysi, oltin va rang-barang bo'lishi mumkin bo'lgan ignalar rangi bilan farqlanadi.

Tog'li qarag'ayning pastki turlari juda chiroyli bo'lib, ular nafaqat go'zalligi, balki urug'lar bilan ko'paytirilganda dekorativ fazilatlarni saqlab qolishlari bilan ham qimmatlidir.

Bu Pumilio (Pumilio) - balandligi 3 m gacha bo'lgan keng pog'onali buta, sudraluvchi novdalari, zich po'stlog'li ignalari; Mungo (Mungo) - balandligi 2 m bo'lgan, uzun va biroz burama ignalar bilan, Kobold (Kobold) - sharsimon toj bilan balandligi 1 m gacha bo'lgan buta.

Evropa sadr qarag'ay yoki Evropa sadr , G'arbiy Evropa va Karpat tog'larida o'sib, dengiz sathidan 1600 m balandlikka ko'tarilgan. 1000 yilgacha yashaydi. Ushbu sekin o'sadigan qarag'ay soyaga bardoshli, sovuqqa chidamli, o'rtacha namli loy tuproqlarni afzal ko'radi.

Evropa sadrining balandligi 23 m ga etadi. Yosh daraxtlardagi toj tor piramidal bo'lib, deyarli erdan boshlanadi va katta yoshlilarda u ko'p cho'qqili, keng tuxum shaklida bo'ladi. Uzunligi 8 sm gacha bo'lgan ignalar, to'q yashil, tekis, har bir dasta uchun 5 ta igna. Ochiq joyda konuslar 25 yoshdan, o'rmonda - 50-60 yoshli daraxtlardan hosil bo'ladi. Yosh ular binafsha rangga bo'yalgan, keyin jigarrang bo'lib, 8 sm gacha o'sadi. Shakllanganidan keyin 3-yilda pishib, bahorda ochilmasdan tushadi, urug'larga to'la - juda mazali qarag'ay yong'oqlari.

Kichkina yozgi uylar uchun quyidagi dekorativ sadr qarag'aylari yaxshi.

Glauka Balandligi 2 m, toj kengligi 1 m, yillik o'sishi 5 sm. Uzunligi 8 sm gacha bo'lgan kulrang-ko'k ignalar dastasini kiygan paxmoq novdalar juda chiroyli.

Ushbu ko'k qarag'ay keng konusning shakliga ega.

Nana Balandligi atigi 1 m, eni 2 m, yillik o'sishi 10 sm gacha va kengligi 15 tagacha. Toj ko'p cho'qqili, shoxlari 5 sm uzunlikdagi mavimsi-yashil ignalar bilan bezatilgan. Binafsha-binafsha rangli konuslar juda samarali bo'lib, ular pishganda sariq-jigar rangga aylanadi.

Pigmaa (Pigmaea) . U 40 sm dan oshmaydi - alp tepaligining ajoyib bezaklari.

Ignalilarning g'ayrioddiy rangiga ega qarag'aylar juda chiroyli - oltindan Karbamid (karbamid) va oltin rang Aurea-varigata (Aureavariegata) .

Sidar elfin yoki mitti qarag'ay , Sibirda Transbaikaliyadan sharqda, Oxotsk qirg'og'ida, Kamchatka, Saxalin va Kuril orollarida o'sadi. Elfin sovuqqa chidamli, xuddi o'zi qish uchun yashiringanidek, sovuq ob-havoning boshlanishi bilan novdalarni erga tushiradi. Tuproqqa talabchan bo'lmagan, fotofil, ammo er va havoning quruqligiga toqat qilmaydi, 200-250 yil yashaydi.

U balandligi 5 m gacha bo'lgan daraxt shaklida o'sadi yoki 2,5 metrga etadigan ko'p qirrali buta, uning shoxlari erga siljiydi va uning ustiga ko'tariladi. Moviy rang bilan ignalar 5 dona bo'lib, ozgina kavisli va uzunligi 4-8 sm. Bu vitaminlar

va efir moyiga juda boy. Elfin daraxti asta-sekin o'sib boradi, 25 yoshdan boshlab konus hosil qiladi. Ular sadrga o'xshaydi, lekin kichikroq (3-6 sm). Yong'oqlar mazali, foydali va yuqori kaloriyali (tarkibida 60% gacha yog 'bor).

Uning bezakli shakllari, oqlangan tojlari, boy ignabargli liboslari va g'ayrioddiy ranglari maysazorda, balkonda, lojaviyda, uyingizda konteynyerda bitta va guruh ekishlarida ajoyibdir, ular tosh bog'larning, tosh bog'larning mehmonlari. Ushbu o'simliklar bir vaqtning o'zida toshli yonbag'irlarni bezatadi va mahkamlaydi.

Havaskor bog'dorchilik uchun sadr mitti dekorativ shakllarining ko'pchiligidan quyidagilarni tavsiya qilamiz.

Glauka (Glauka) kumush-ko'k rangning zich po'stlog'li uzun, egri ignalari bilan. Butaning balandligi 1-1,5 m, tojning kengligi esa 3 m ga etadi. Yosh qizil-binafsha konuslar bu ajoyib qarag'ayning qo'shimcha dekorasidir.

Draijers mitti sekin o'sish sur'ati bilan (yiliga 5-6 sm). Bu yumshoq ko'k ignalar bilan ixcham o'simlik.

Mitti ko'k (mitti ko'k) juda yumshoq tuklar bilan, chunki oq-ko'k ignalar nurlari lamel joylashgan.

Xulosa

Qarag'aysimonlar - Pinopsida sinfiga asosan shimoliy yarim sharda keng tarqalgan. Ularning yer sharida 8 ta oila, 55 ta turkum va 600 ga yaqin turiari uchraydi. Sinf ikki sinfchaga: kordaitkabilar - Cordaitidae va qarag‘aykabilar-Pinidae ga bo’linadi. Kordaitkabilar sinfchasining vakillari karbon davridan permning oxirigacha o‘sib, keyinchalik qirilib ketgan. Ular bitta qabila kordaitnamolar (Cordaitales) dan iborat. Kordaitlar yirik daraxt bo‘lib, ularning balandligi 20 metrdan to 30 metrgacha yetgan. Barglari bir necha sm dan to 1 m gacha uzunlikda va 1-2 sm kenlikda bo‘lib, ular qalami nashtarsimon, ellipssimon, teskari tuxumsimon shakllarga ega bo‘lgan. Evolutsion nuqtayi nazardan qaraganda, kordaitlar ochiq urug‘laming eng keyingi vakillaridan bo‘lib, urug‘li qirqquloqlar bilan bir qatorda turgan. Lekin mustaqil bo‘lmay rivojlangan. Barglarining oralig‘ida joylashgan qubbalarining uzunligi 30 sm gacha yetgan. Kordaitlarga har xil sporali qirqquloqlardan kelib chiqqan deb qaraladi.