Ta maxsus ta‘lim

2.2§. Geometriyani o’qitishda an’anaviy talim vositalari

Asboblar, uskunalar, jadvallar, chizg‘ich, sirkul, doska, bo‘r, transporter, darslik.

Geometriya fani o‘quvchilar uchun biroz murakkablikni keltirib chiqarishi mumkin. Shu sabab texnik vositalardan foydalanish har bir o‗quvchiga individual yondashuvni ta‘minlashi va turli darajadagi murakkablikka ega topshiriqlarni ishlab chiqish, individual qobiliyati hamda tayyorgarligiga qarab bir dars doirasida turli o‗quvchilarga taklif etishni ta‘minlashi mumkin bo‗ladi. Shuni ta‘kidlaymizki, ―Oliy matematika‖ fani oliy ta‘limda asosiy tayanch fan ekanligi, uning bo‘limlari ehtimollar nazariyasi va matematik statistika, informatika, chiziqli va nochiziqli dasturlash, makro va mikro iqtisod, ekonometriya, iqtisodiy tahlil, moliyaning miqdoriy metodlari, logistika va boshqa fanlarning asosiy bilimlarini egallashda muhim qurol sifatida ishlatilishi e‘tiborga olinadi. Ananaviy metodlarning ibtidosini ilk falsafiy va pedagogik tizimlar tashkil etadi hozirgi davrda ulardan 5 tasi inobatga olinadi: amaliy, ko‘rgazmali, ifodali, kitob bilan, video darslik.

Matematika darsining o‗ziga xos tomonlari, eng avvalo, bu o‗quv predmetining xususiyatlaridan kelib chiqadi. Bu xususiyatdan biri shundan iboratki, unda arifmetik material bilan bir vaqtda algebra va geometriya elementlari ham o‗rganiladi. Talabalarning psixologik imkoniyatlari va o‘qish-o‘zlashtirish faoliyati natijalari o‘zaro bir-biriga doimo mos kelavermaydi, shuning uchun psixologik imkoniyat va o‘zlashtirish ko‘rsatkichlari natijalari sistemali ravishda hisobga olib boorishi zaruriyati tug‘iladi. Ayni mana shu borada AQSh ta‘lim tizimida olib borilayotgan izlanishlar ijobiy natija bermoqda.Bunda mutahassislar tomonidan tuzilgan mahsus testlar yordamida talabalarni quyidagi guruhlarga ajratishadi.

Vizual talaba-ko‘rish orqali malumotlarni samarali qabul qiladi Audial talaba –eshitish orqali

Reflektor qobiliyatli talaba –tahlil qilish,tajriba,soolishtirish orqali
17

Introvert talaba –kam muloqot qiladi ,energiyasi ichida bo‘ladi chuqur

o‘ylab tez o‘zlashtiradi

Exstrovert talaba –ko‘p gapiradi ,tinmay energiya sarflaydi bir joyda tura

olmaydi.

Endi ―Geometriya‖ fanining ―Fazoda tekislik tenglamalari‖ amaliy mashg‘ulot darsida ilg‗or pedagogik texnologiyalarni qo‗llab, o‗qitish-o‗rgatish haqida fikr yuritamiz.

Mavzu:	Fazoda tekislik tenglamalari
Vaqti 2 soat	Talabalar soni: 25 nafardan oshmasligi Kerak
O‘quv mashg‗uloti shakli	Individual topshiriqlarni bajarishga asoslangan amaliy mashg‗ulo
Mashg‗ulot rejasi	1. Fazoda Dekart koordinatlar sistemasi va asosiy masalalarпф oid misollar iechish. 2. Berilgan nuqtadan o‘tib, berilgan vektorga perpendikulyar bo‘lgan tekislik tenglamasini muayan misollarda chiqarish. 3. Tekislikning umumiy tenglamasi va uning xususiy hollariga misollar iechish. 5. Tekislikning kesmalar bo‘yicha tenglamasiga doir misollar iechish . 6. Berilgan uchta nuqtalardan o‘tuvchi tekislik tenglamasiga oid misollar iechish
Asosiy tushuncha va atamalar	Fazoda nuqtaning o‗rni, aplikata, oktantlar, koordinat tekisliklari, ikki nuqta orasidagi masofa, kesmani berilgan nisbatda bo‗lish, sirt va uning tenglamasi, sirtning tartibi, sferik sirt, fazoda tekislik, normal vektor, tekislikning umumiy

18

	tenglamasi, tekislikning kesmalar bo‗yicha tenglamasi, berilgan uchta nuqtadan o‗tuvchi tekislik, ikki tekislik orasidagi burchak, nuqtadan tekislikkacha bo‗lgan masofa, ikki tekislikning parallelligi va perpendikulyarligi.
Amaliy mashg‗ulotining maqsadi	Fazoda tekislik tenglamalari haqidagi bilimlarni mustahkamlash va ularni chuqurlashtirish..
Pedagogik vazifalar	O‗quv faoliyati natijalari
1.Mavzu bo‘yicha bilimlarni tizimlashtirish, mustahkamlash. 2.O‘quv materiallari bilan ishlash ko‘nikmalarini hosil qilish. 3. Fazoda Dekart koordinatlar sistemasi va asosiy masalalarga oid misollar iechish. 4. Berilgan nuqtadan o‘tib, berilgan vektorga perpendikulyar bo‘lgan tekislik tenglamasini muayan	1.Fazoda Dekart koordinatlar sistemasi va asosiy masalalarga oid misollar iecha bilish. 2. Berilgan nuqtadan o‘tib, berilgan vektorga perpendikulyar bo‘lgan tekislik tenglamasini muayan misollarda chiqa bilish. 3. Tekislikning umumiy tenglamasi va uning xususiy hollariga misollar iechni bilish. 4.Tekislikning kesmalar bo‘yicha tenglamasiga doir misollar iecha bilish . 5. Berilgan uchta nuqtalardan o‘tuvchi tekislik tenglamasiga oid misollar iechni bilish.

19

misollarda chiqarish. 5. Tekislikning umumiy tenglamasi va uning xususiy hollariga misollar iechish. 6. Tekislikning kesmalar bo‘yicha tenglamasiga doir misollar iechish . 7. Berilgan uchta nuqtalardan o‘tuvchi tekislik tenglamasiga oid misollar iechish.
Ta‘lim usuli va texnikasi	Amaliy mashg‗uloti, tezkor-so‗rov, aqliy hujum, pinbord, suhbat, munozara, insert.
Ta‘lim shakli	Frontal, jamoaviy(guruhli).
Ta‘lim vositalari	Ma‘ruza matni, amaliy mashg‗ulot bo‗yicha o‗quv materiallari, proektor, axborot texnologiylari vositalari.
Ta‘lim berish sharoiti	Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shaklda ishlashga mo‗ljallangan auditoriya
Manitoring va baholash	Og‗zaki so‗rov, kuzatish, test.

Oliy ta‘limning asosiy vazifalariga ko‘ra talabalarni yuksak ko‘rsatkichli ta‘limni ta‘minlash va DTS ga muvofiq ravishda xozirgi zamon ta‘limiy va

kasbiy dasturlar asosida malakali kadrlar tayyorlash,hamda jamiyat talablariga 20

javob beradigan, mamlakatning iqtisodiy siyosiy sotsial taraqqiyotiga munosib

hissa qo‘sha oladigan yoshlarni tarbiyalash lozim,zamonaviy fan texnika texnologiya va madaniyat yutuqlariga asoslangan holda matematika o‘qitishni tashkil etish lozim.

21