T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

Ish o rgan lari a ylan m a h a ra k a t qilu vch i
q o i m ashinalari, o'z 
navbatida, quyidagilarga boiinadi:
- is h organi aylanma harakat qiluvchi (parm alash, rezba 
ochish, arralash, randalash, frezalash, silliqlab, jilo berish, juvalash 
mashinalari va b.);
- is h organi yopiq kontur bo'yicha harakat qiluvchi (zanjirli va 
tasm ali arralar, zarb berib o‘yib ishlaydigan mashinalar).
Ish o rga n lari qaytm a h a ra k a t qilu vch i
q o i m ashinalariga 
quyidagilar kiradi:
- i s h organi qaytm a-iigarilama harakat qiluvchi (qaychilar, 
egovlar, shaberlar va b.);
- is h organi tebranm a va qaytm a-iigarilama harakat qiluvchi 
(titratkichlar, titratm a silliqlash m ashinalari va h. k.);
289

---

- is h organi zarb bilan ta’sir qiluvchi (bolg'alar. shibbalagichlar,
beton 
m aydalagichlar va b.);
- i s h organi bosim bilan ta ’sir etuvchi
(turli presslar va ushlab 
turgichlar).
Ish org a n i m u rakkab h a ra k a t q ilu v ch i
qo‘1 mashinaiariga 
quyitlagi m ashinalar kiradi:
- is h organi hunlih zarb bilan harakat qiluvchi [turli maydalash 
boig‘alari va pertoratorlar (teshik ochgichlar);
- is h organi zarb bilan ta'sir ko‘rsatuvchi (qurilish-montaj 
pistoletlari (to‘pponchalari) va boshqa mashinalar).
Ish organining ishlov berilayotgan m aterialga ta'sir qilish 
pnnsipiga ko'ra qo‘l m ashinalarini kesish, maydalash, siqib chiqa- 
rish, arralash, tekislash m ashinaiariga ajratish m umkin.
Bajariladigan qurilish ishlarining turiga qarab qo‘l m ashi­
nalarini m etallarga, yog‘ochga ishlov beradigan, pardozlash, tunuka 
qirqish, gidroizolyasiyalash, tem ir-beton va beton ishlarida ishlati- 
ladigan, shuningdek, sanitariya-texnika ishlarida, elektr montaj va 
boshqa um umiy qurilish ishlarida qo‘Ilanadigan xillarga bo‘lish 
m umkin.