G runtni zichlaydigan m ashinalarning vazifasi va
klassifikatsiyasi
Gruntni
zichlaydigan
m ashinalar
dambalar,
to‘g ‘onlar,
ko‘tarm alar va boshqa tuproq inshootlari qurishda tuproq qazuvchi
m ashinalar keltirib to‘kkan gruntni qatlamm a-qatlam zichlashga
m oljallangan. Ular ishlash prinsipiga va tyagachga qo‘shish usuliga
ko‘ra klassifikatsiyalanadi.
Gruntga ta’sir qilish prinsipiga ko‘ra, gruntni zichlovchi m ashi
nalar statsionar va dinam ik ishlaydigan xillarga bo'linadi. Tyagachga
272
qo'shish usuliga ko‘ra, gruntni zichlovchi m ashinalar tirkalm a,
yarim tirkalm a va o‘ziyurar xillarga ajratiladi.
G runtni o‘z og‘irligi hisobiga qatlamm a-qatlam zichlashga
m oljallangan statik ishlovchi m ashinalarga silliq g'altakli oV.iyurar
g ‘altakmolalar,
kulachokli
tirkalm a g ‘altakmoialar,
pnevmatik
shinali tirkalm a, yarim tirkalm a va o‘ziyurar g laltakm olalar kiradi.
B ogiangan
va
bogianm agan
gruntlarni
hamda
istalgan
sochi luvchan
m ateriallarni
zichlash
uchun silliq
g'altaklaini
ishlatish m umkin, chunki ziehlanadigan qatlam ning yuzasi bunda
deyarli yum sham aydi yoki 1-3 sm chuqurlikdagina yumshaydi
(bog‘lanmagan gruntlar).
Kulachokli g‘altakmolalar bilan b ogianm agan gruntlar zichla-
nadi. Bunda grunt qatlam ining ustki qismi gruntning turiga
va ahvoliga qarab kulachok balandligining 1/3... 1/2 qismicha
yumshaydi. Bunday g‘altakmolalarni bogian m ag an gruntlarni
zichlash uchun ishlatib boim aydi, chunki bunda gruntning ustki
qatlami ancha chuqur yumshaydi.
Pnevmatik shinali g‘altakmolalarni istalgan gruntni zichlash
uchun ishlatish mumkin, bunda shinalar protektorlarining naqshi
qancha yuza boisa, gruntning ustki qatlami shuncha kam yumshaydi.
G runtni
qo‘zg‘atuvchi
kuch yoki
pastga tushuvchi
yuk
o g irlig i ta’sirida qatlamma-qatlam zichlash uchun ishlatiladigan
dinam ik ishlovchi m ashinalarga tirkalm a va o‘ziyurar vibratsion
g ‘altakmolalar, vibroplitalar ham da shibbalovchi m ashinalar kiradi.
Vibratsion
g‘altakmolalardan
bogianm agan
gruntlarni
zichlashda foydalaniladi. Uning ish organi payvandlab yasalgan, ichi
bo‘sh, silliq metall g‘altak bo iib, ichiga odatda disbalansli tipdagi
vibroqo‘zg‘atkich o'rnatilgan, u doiraviy tebranishlar hosil qiladi.
Vibroplitalar bilan ham bogianm agan gruntlar zichlanadi. Ular
obyektning oicham lari cheklangan boiganda, masalan, transheya
ham da kanallarni, to‘qmalar bo‘sh lig in i qayta ko'm ishda ishlatiladi.
Shibbalovchi m ashinalar ancha qalin qilib to‘qilgan (1,5-2,0
m gacha) bogianm agan gruntlarni, shuningdek, tub yuzalardagi
va sug‘orish kanallari ham da suv om borlarining yon bag‘ridagi
273
strukturasi buzilm agan gruntlarni suvning sizishini kam aytirish
m aqsadida zichlash uchun mo'Ijallangan. Bog‘lanm agan gruntlarni
shibbalab zichlash samarasizdir, chunki zarb berilgan joyning
atrofidagi grunt yum shab qoladi,
Do'stlaringiz bilan baham: |