Statikaning asosiy tushunchalari va aksiomalari

2. Koordinata usuli: Bu usulda harakatlanayotgan M nuqtaning holati uning uchta x, y, z to‘g‘ri burchakli Dekart koordinatalari orqali aniqlanadi (2-shakl). Nuqta harakatlanganda uning koordinatlari vaqt o‘tishi bilan o‘zgaradi. Binobarin, M nuqtaning koordinatlari x, y, z vaqtning bir qiymatli va uzluksiz differensiallanadigan funksiyasidan iborat bo‘ladi.
(3.2)

2-shakl.
Nuqta koordinatalari bilan t vaqt orasidagi (3.2) munosabatlar berilgan bo‘lsa, M nuqtaning fazoda istalgan paytdagi holati ma’lum bo‘ladi. SHu sababli nuqtaning Dekart koordinatalaridagi harakat tenglamalari deb ataluvchi (3.2) tenglamalar nuqtaning holatini butunlay aniqlaydi, (3.2) tenglamalardan t vaqtni yo‘qotib, nuqta traektoriyasining tenglamasi aniqlanadi. Agar nuqta traektoriyasi bir tekislikda yotsa, u holda OXY tekisligi uchun mazkur traektoriya yotgan tekislikni olamiz (3-shakl). Natijada nuqtaning ikkita harakat tenglamalariga ega bo‘lamiz.

3-shakl.
(3.3)

(3.3) tenglamalarga nuqtaning tekislikdagi harakat tenglamalari deyiladi. Moddiy nuqta o‘zining fazodagi harakati natijasida to‘g‘ri chiziqli yo‘lni o‘tsa, bunday harakat to‘g‘ri chiziqli harakat deyiladi. O nuqtani koordinatalar boshi desak, biror M nuqta harakatlanmasdan oldin O da yoki O dan ma’lum uzoqlikda bo‘ladi. (4-shakl) Nuqtaning to‘g‘ri chiziqli harakati bitta
(3.4)
tenglama bilan ani qlanadi.



4-shakl.