Statika aksiomalari: jismlarning muvozanati, teng ta’sir etuvchi kuch, ta’SIR VA AKS ta’sir,ikki kuchni qo‘chish

JUFT KUCH HAQIDA TUSHUNCHA: JUFT KUCH VA UNING MOMENTI, JUFT KUCHLARNI QO‘CHISH, EKVIVALENT JUFTLAR, JUFTLARNING .


Juft kuch deb miqdor jihatdan teng, bir to 'g ‘ri chiziqda yotmaydigan, parallel va qarania - qarshi yo 'nalgan ikki kuchdan iborat sistemaga aytiladi. Juft kuch (Plf /2) bilan belgilanadi (4.3-rasm).
Juft kuchni tashkil etgan kuchlar orasidagi eng qisqa masofa juft kuch yelkasi deyiladi va u d bilan belgilanadi. Juft kuch yotgan tekislikjufl kuch tekisiigi deyiladi. Juft kuchni tashkil etuvchi kuchlar teng ta’sir etuvchiga ega emas. Juft kuchni bitta kuch bilan almashtirib boMmaydi. Shu sababli, faqat juft kuch ta’sirida bo‘lgan jism ilgarilanma harakat qila olmaydi! Juft kuch statikaning mustaqil elementi hisoblanadi!

Juft kuch momenti. Juft kuch ta’sirida jism jufit tekisligida aylanma harakatda bo‘lishi mumkin. Juft kuchning aylantirish effekti: 1. Juft kuchni tashkil etuvchi kuchlaming moduli IfJ, |f2| va juft yelkasining uzunligi d ga; 2. Juft kuch tekisligining egallagan holatiga; 3. Juft kuch ta’siridagi jismning aylanish yo‘nalishiga bog‘liq bo‘iadi. Juft kuchning aylantirish effektini aniqlash va baholash uchun juft kuch momenti tushunchasi kiritiladi. Juft kuchning momenti deb, mos ishora bilan olingan juft kuchni tashkil qilgan kuchlardan birining miqdorini juft kuch yelkasining uzunligiga ko ‘paytmasiga teng bo‘lgan kattalikka aytiladi. Juft kuch belgilanadi:
M = ±Ftd = ±F2d
Juft kuch jismni soat milining aylanishiga teskari yo‘nalishda aylantirishga intilsa, uning momenti musbat, aks holda - manfiy hisoblanadi. Shartli ravishda juft kuchlar yoysimon strelkalar orqali tasvirlanadi. Bunda jufit kuch momentining kattaligi M orqali, uning ishorasi esa strelka yo‘nalishi orqali ifodalanadi.

FAZOVIY KUCHLAR SISTEMASI: FAZOVIY KUCHNING PROEKTSIYASI, FAZOVIY KUCHNING MOMENTI , FAZOVIY KUCHLAR SISTEMASI MUVOZANAT SHARTLARI.

Agar bir vaqtda jismga bir nechta kuchlar ta’sir etsa, ular kuchlar sistemasi deb ataladi. Agar barcha kuchlarning ta’sir chiziqlari bir nuqtadan o‘tsa, ular kesishuvchi kuchlar sistemasi deyiladi. Agarda kuchlaming ta’sir chiziqlari bir tekislikda yotsa, bunday kuchlar tekislikda yotgan kuchlar sistemasi deyiladi. Agarda barcha kuchlarning ta’sir chiziqlari bir tekislikda yotmasa, bunday kuchlar fazoviy kuchlar sistemasi deb ataladi. Agar kuchlarning ta’sir chiziqlari o‘zaro parallel bo‘lsa, bunday kuchlar parallel 20 kuchlar sistemasi deb ataladi. Kuchlar sistemasi (£ + £.. ,,£n) shaklda belgilanadi



Fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasi muvozanatda bo‘lishi uchun kuchlar sistemasining bosh vektori va ixtiyoriy olingan keltirish markaziga nisbatan bosh momenti bir vaqtda nolga teng bo‘lishi zarur va yetarlidir:

TEKISLIKDAGI KUCHLAR SISTEMASI: BIR TEKISLIKDA YOTUVCHI BIR NECHA JISMDAN TASHKIL TO‘GAN SISTEMASINING MUVOZANATI, KUCHLAR SISTEMASINING BOSH VEKTORI,BOSH MOMENTI.

Bir tekislikda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasiga tekislikdagi kuchlar sistemasi deb aytiladi. Tekislikda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasi ko’rilayotganda, kuchni jismga beradigan burish qobiliyatini xarakterlovchi, ya’ni nuqtaga nisbatan kuch momenti tushunchasini kiritish zarurdir. Tekislikda ixtiyoriy joylashgan ikki kuch Fx va b\ 32 jismga qo’yilgan (30-shakl). Jismning biror О nuqtasi mahkamlangan deb tasavvur qilamiz, u holda, 1\ kuch jismni О nuqta atrofida soat mili yo’nalishiga qarama-qarshi yo’nalishda aylantirishga intiladi, F2 kuch esa soat mili yo’nalishi bo’yicha, u holda buralish hodisasi kuch miqdoriga va О nuqtadan kuchning ta’sir chizig’igacha bo’lgan masofaga bog’liq bo’ladi.