Sportda matematika

Oyoqning erkin turgan bo’limidagi suyaklar
Son suyagi (rasm 2)
- odam tanasining eng uzun va katta naysimon suyagidir. Uning yuqori uchida 
medial yoki ichki tomoniga qaragan sharsimon boshchasi, boshchasining pastrog’ida burchak bilan 
joylashgan bo’yinchasi bor. Bu burchakning o’rtacha kattalikdagi erkaklarda 130 teng, ayollarda 
to’g’ri burchakni tashkil etadi. Son suyagining boshchasi tos suyagining quymich kosasi bilan 
birikib, o’zining yuzasida chuqurchaga ega. Bu chuqurchaga yumaloq boylam birikadi. 
Suyakning uzun buyin qismi diafiz qismiga o’tadigan joyida katta va kichik dunglari mavjuddir. 
Katta dungcha tashqariga qaragan va uning asosida dung chuqurchasi joylashgan. Kichik dungcha 
ichkariga va orqaga qaragan. Bu dungchalarga dumba muskullari birikadi. Suyakning oldingi 
yuzasida ikkala dung o’rtasida dunglararo g’adir-budir chiziqar, orqa yuzasida esa dunglararo qirra 
joylashagan. 
Son suyagining orqa yuzasida g’adir-budir chiziq bo’ladi. Suyakning tanasi deyarli silindsimon 
shakldadir. Son suyagining pastki uchida ikkita dung - medial yoki ichki dung, lateral yoki tashki 
dunglar joylashgan. Ular o’rtasida dunglararo chuqurlik bor. Ichki dung tashqi dungdan kattarok. 
Dunglar katta boldir suyagi bilan birikishi uchun bugim yuzalariga ega. Old tomondan ikkala dung 
umumiy bugim yuzasini xosil qiladi, uning o’rtasida dunglararo chuqurcha bor. Old tomondan 
chuqurcha tizza usti yuzasini xosil qilib, bu yuzaga tizza qopqogi taqaladi. 
Son suyagi dunglarining ustida, ikki yon tomoniga chiqqan ichki va tashqi dung usti tepaliklari 
bor. 
Odam evolyusiyasining takominlanishi natijasida tik yurish qobiliyati paydo bo’ldi. Natijada tos va 
son suyaklarining tuzilishi o’zgardi. Odamsimon maymunlarga nisbatan odamning son suyagi 
uzunlashdi va ingichkalashdi, tanasi old tomonga qarab bukilgan belgisi paydo bo’ldi, orqa 
yuzasida esa g’adir-budur chizig’i kuchli darajada rivojlandi.
Tizza qopqog’i
yoki tizza usti suyagi 
sonning eng yirik suyagi bo’lib, u soninng turt boshli muskul payining ichida yotadi va tizza 
bugimni xosil qilishda qatnashadi. Tizza qopqog’ining o’tkir uchi pastga qaratilgan, keng asosi – 
yuqorida, bo’g’im yuzasi esa tog’ay bilan qoplangan.