Sog’liqni saqlash vazirligi ogohlantiradi

bu dunyoda siz 
to’g’ri deb o’ylagan va ishongan narsa aynan siz uchun haqiqat
ekan. Bu birgina 
sizning
haqiqatingiz va u ba’zida boshqalarnikiga mos kelmaydi. Shu mos kelmagan 

---

 
8 
haqiqatlar bois shaxsiy kelishmovchiliklardan tortib, urush va inqiloblargacha kelib 
chiqadi. 
Dunyo shunchalar mukammal yaratilganki, u har kim uni qanday ko’rmoqchi bo’lsa 
– aynan unga shunday namoyon bo’ladi. Nima – ishonmaysizmi? Mana sizga isbot. 
Kvant fizikasi degan fizikaning eng yosh bo’limi bor. Unda olimlar atomning 
elementar zarrachalari bo’lgan elektron, neytron va protonlarni yanada maydaroq 
zarracha – kvantlarga parchalab o’rganishadi. Ana o’sha eng mayda zarrachalarni 
o’rganishda fiziklar ajoyib holatda duch kelishgan. 
Ishonish qiyin, ammo kvantlar kuzatuvchi fikriga qarab o’z xususiyatlarini 
o’zgartirar ekan. Ya’ni, aytaylik, siz fizik olimsiz va siz kvantni maxsus superuskunalar 
bilan kuzatmoqchisiz. Agar siz kvant o’zini mayda zarracha sifatida namoyon qiladi deb 
o’ylasangiz – kvant sizga mayda zarracha sifatida namoyon bo’ladi. Agar siz kvant sizga 
to’lqin sifatida ko’rinishini kutsangiz – xuddi o’sha kvant sizga to’lqin tarzida ko’rinadi. 
Xo’sh, hali ham shubhalanyapsizmi? Mayli, mana sizga navbatdagi isbot. 
Fiziologlar, ya’ni odam tanasi tuzilishi va xususiyatlarini o’rganuvchi olimlar, juda 
qiziqarli tajriba o’tkazishgan. Bir ayolni odam miyasidagi jarayonlarni kuzatib turadigan 
uskunaga joylashtirib qo’yishgan. 
Shundan so’ng olimlar ayolga “Hozir biz sizning barmog’ingizni muzdek suvga 
solamiz” deb aytishgan. Biroq ular aslida ayol barmog’ini xona haroratidagi suvga 
solishgan, faqat bunda ayolning qo’liga sovutilgan metall parchasini yaqinlashtirishgan. 
Keyin, ular ayolga “Endi biz sizning barmog’ingizni qaynoq suvga solamiz” deyishgan. 
Biroq ular tag’in ayol barmog’ini xona haroratidagi suvga solishgan – faqat bu safar ayol 
qo’liga qizdirilgan temir yaqin keltirilgan. 
Birinchi holatda ayol miyasida sovuqlikni sezib, unga reaksiya beradigan hujayralar 
kengaygan – ya’ni ayol rostdan ham yaxdek suvni sezgan. Ikkinchi holatda esa ayol 
barmog’i suvga tegishi bilan uni tortib olgan – ayol og’riqni sezgan va barmog’ini 
kuydirib olganiga ishongan… 
Bunga o’xshash misollarni ko’plab keltirish mumkin. Ammo bularning bari 
nimadan dalolat berishini anglash – hammasidan ham qiziqarli. 
Siz – bu siz ishongan haqiqatlar jamlanmasi. Siz o’zingizni kim deb bilsangiz – 
tanangizni tashkil qilgan har bir kvant shunga monand harakat qiladi. Siz ishingizni bilib 
qilishingizga ishonsangiz – demak, siz ishbilarmonsiz. Siz uncha-muncha kasalliklarga 
qarshi tura olishingizga ishonasizmi – demak, siz sog’lom va tetiksiz. Siz o’z 
immunitetingizga uncha ishonmaysizmi – demak, siz mudom bemorsiz. Siz omadning 
ortidan quvasizmi – demak, siz shundoq ham omadli ekaningizga ishonmaysiz, omadni 
tutib olishim kerak deb o’ylaysiz va omadsiz hayot kechiraverasiz. Siz to’g’ri maslahatlar 
bera olishingizga ishonasizmi – demak, sizga quloq tutadiganlar talaygina. Va hokazo, va 
hokazo. 
Siz – bu siz o’zingiz haqingizda tasavvur qilgan shaxs. Faqat siz bu tasavvuringizni 
shubha-yu ishonchsizlik bilan bulg’ab qo’yasiz. Siz uchun hayajonli holat bo’lganda 
hayajonlanishga, 
xafa 
bo’lish 
kerak 
bo’lgan 
holatda 
xafa 
bo’lishga 
programmalashtirilgansiz. Buni tan olasizmi yo’qmi – siz jamiyat va o’zingiz siz uchun 
tuzib bergan dasturlar jamlanmasidan boshqa narsa emassiz. 

---