«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi

patriarxal
nazariya
deb ataladi.
Davlat va huquq to‘g‘risidagi shartnomali nazariya
XVII–XVIII asrlarda vujudga kelgan bo‘lib, uning
asoschilari Grotsiy, Russo, Radishev va boshqalar. Bu
nazariyaga asosan davlat ixtiyoriy-aqliy kelishuv nati-
jasida shartnoma tuzish tufayli vujudga kelgan, deb
talqin qilinadi. Kishilar shartnoma tuzib, o‘z ixtiyorlari
orqali ayrim huquqlarini, erkinliklarini davlatga berish-
gan. XIX asrda zo‘rlik nazariyasi asoschilari Dyuring,
Gumplovich, Kautskiy va boshqalar davlatning vujudga
kelishini urush, zo‘ravonlik, harbiy-siyosiy faktorlar

---

11
asosida amalga oshganligi to‘g‘risida o‘z asarlarida yozi b
qoldirganlar. Bu nazariya tarafdorlari bir qabilani ikkin-
chisiga bo‘ysun 
dirish uchun maxsus bostirish idoralari
kerakligi taraf  dori edilar.
Materialistik nazariya asoschilari K. Marks, F. En -
gels, V. Lenin davlat vujudga kelishining sababini ijti-
moiy-iqtisodiy sabablardan deb bilishgan. Jamiyatda har
xil mehnat taqsimoti, kasb turlari, ayrim tabaqa – sinflar
paydo bo‘lishini davlat kelib chiqishi sababi deb
tushuntirganlar.
Yana bir nazariya bu