Ш. А. ДЎстмуҳамедова, З. Т. Нишанова, С. Х. Жалилова

иккинчи босқичи кўргазмалардан олган тасаввурлари тўғрисида 
ўқувчиларнинг овоз чиқариб, фикр юритишидан иборатдир. Учинчи 
босқич эса, субъект онгида тасаввур, тушунча, қонуният, хосса, 
хусусият, операция, усул тариқасида намоён бўлади. Маълумки, 
ўқувчиларга таклиф этиладиган ахборотлар ақл бовар қилмайдиган 
даражада тезлик билан кўпайиб бормоқда. Шунингдек, уларнинг жуда 
тез эскириб қолиб, янгилашни тақозо этиши ҳам ўз-ўзидан маълум 
бўлмоқда.Тўртинчи босқичда бажарилган хатти-ҳаракатлар ички
режада овоз чиқарилмай бажарилади.Бешинчи босқичда эса фаолиятни 
фикран бажаришга ўтилади. Бундан равшан кўриниб турибдики, 
материални асосан ёдлаб олиш ва хотирада сақлаб қолишга 
асосланадиган таълим ҳозирги талабларга қисман жавоб бермоқда. 
Ўқувчиларга ҳамиша янгиланиб турадиган ахборотни мустақил 
равишда ўзлаштириб боришга ва ўқишни битириб кетганидан кейин, 
кишига жадал суръатлар билан ўсиб бораётган фан-техника 
тараққиётидан орқада қолиб кетмаслик имкониятини берадиган 
қобилиятлар тараққиётини берувчи тафаккур сифатларини таркиб 
топтириш муаммоси биринчи ўринга чиқиб бормоқда.  
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, турли индивидуал типологик
хусусиятларга эга ўқувчилар учун таълимнинг ягона қулай, оптимал 
шароитларини яратиш мумкин эмас. Аммо ўзлаштиришнинг 

---

самарадорлигини оширишда муаммоли таълим, ноанъанавий таълим 
усулларини қўллаш муҳим аҳамиятга эгадир. 
Таълим жараёнида ўзлаштиришнинг муваффақияти қуйидагиларга 
боғлиқ: