Samarqand viloyati pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

8-SINF 

 

TURSUNBOYGA AYTAR SO`ZLARIM ! 

(Said Ahmadning ”Ufq” romanidagi Tursunboyga maktub) 

 

Qishloqning bir xonadonida “chiroq yoqildi”, ya`ni Jannat xola va Ikromjon 

tog`a  o`g`il  ko`rdilar.  O`g`lining  ismini  Tursunboy  atashdi.  Samimiy  odamlar 

xonadonida yoqilgan chiroq siz edingiz, Tursunboy! 

Siz  yoshligingizdan  ishyoqmas,  dangasa,  qo`rqoq  bo`lib  o`sdingiz.  Qarang, 

katta  yigit  ham  bo`lib  qolibsiz.  Afsuslar  bo`lsinkim,  Jahon  urushi  bo`lib  qoldi. 

Sizni  ham  urushga  chaqirtirishdi.  Ota-onangiz  ko`plar  qatori  yakka-yu  yolg`izini 

Vatan himoyasiga yuborishdi. Ular “O`g`limiz jang qilib, xalqimni ozod, yurtimni 

obod qiladi” deb  orzulagan edilar. Ammo, ammo.....Ota-ona orzusi havodek uchib 

ketdi.  Orzulari  og`zida  qoldi.  Siz  urush  qiyinchiliklariga  dosh  berolmay  qochib 

ketdingiz,  so’ngra  qishloqning  chetida,  to’qayzorlarda  berkinib  yotdingiz.  Buni 

onangizdan  boshqa  hech  kim  bilmas  edi.  Bechora  Jannat  xola....Har  kuni  o`y-

xayoli,  hayoti  to`qayzorda  bo’lib  qoldi.Otangizdan  berkitib  ovqat  olib  kelar  edi. 

Buni o’zgalar bilib qolishidan juda-juda qo’rqar edi. 

Sizga  maktub  bitmoqdaman-u,  xayolimga  quyidagi  misralar  kelaveradi. 

Jannat xola zorlanayotganga o’xshaydi nazarimda: 

 Chakka o’tgan tomga o’xshayman, 

Ko’zimdan yomg’irlar to’kilar tinmay. 

---

 

32 

Bu yorug’ dunyoda bormi, bilmayman, 

O’z o’g’lim yo’liga intizor menday...                          (M.Yusuf) 

 

Kunlar  o’tdi...  Onangiz  xastalana  boshladi,  chunki  uni  vijdon  azobi  qiynar 

edi.  Faqat sizni o’ylar edi. Kunlardan bir kuni ona sizga og’riyotganini aytdi, siz 

bu gapga parvo ham qilmadingiz. Qo’lidan ovqatni olib hayvonlarcha ovqat yeyar 

edingiz. Ha, siz faqat o’zingizni, qorningizni o’ylar edinginz. 

Siz  to’qayzordasiz...Ana  shunday  kunlarning  birida  ko’chadan,  tobut 

ko’tarib,  yig’i  bilan  mahalla-ko’yingiz,  qarindosh-urug’laringiz,  padaringiz 

Ikromjon  o’ta  borar  edi.  Yuragingiz  sezdi:  tobut  ichidagi  sizning  mushfiqqina 

onangiz Jannat xola edi. Yuragingizni g’am-alam bosdi, chunki shunda siz:”Endi 

menga  kim  ovqat  olib  keladi”,  deya  alam  chekdingiz.  O’shanda  ham  o’zingizni 

o’yladingiz. Onaizorga ozgina bo’lsa ham achinmadingiz-a!? 

Nahotki onangizni tuproqqa qo’yib kelishga ham yramagn bo’lsangiz? Yo’q! 

Sizni odam bolasi deya olmayman. 

Tursunboy!  Bir  umr  vijdon  azobida  qiynalishingizni  xayolingizga 

keltirdingizmi? Shu payt sizni haqoratlagim keldi. Yo’q! Yo’q! Unday demayman, 

chunki har bir qilayotgan ishimizning oxiratda javobi bor-ku axir!? Sizni yuraksiz, 

zabonsiz, dilsiz, bir quriyotgan daraxtga qiyoslayman, xolos.