Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

10.2. Xalqaro marketingda narx shakllanishining o’ziga xos tomonlari

2. 
   
3. 
   Marketing strategiyasini ishlab chiqishda eng muhim muammo, korxonani foyda olishga yo‘naltirish hisoblanadi. Uning yechimini topishda jahon tajribasida quyidagi yondashuvlar mavjud.
   

Maqsadli bozorni o‘zlashtirish yo‘llarini qidirishda muqobil strategiyalarni aniqlash uchun I.Ansoff tomonidan 1966 yilda taklif etilgan “tovar-bozor” matritsasi ishlatiladi. Bu quyidagi jadvalda ko‘rsatilgan.
10.2-jadval
«Tovar-bozor» matritsasi⁴

Tovarlar	Bozorlar
	Joriy	Yangi
Joriy	Bozorga chuqurrok kirib borish strategiyasi Sotishni jadallashtirish Yangi haridorlarni kidirish Raqobatchilarni sindirish Tovarni iste’mol soxasini kengayishi	Bozorni rivojlantirish strategiyasi Yangi bozorlar Yangi sotish xududlari Xalqaro bozorlar Tovarni ishlatilishini yangi soxalarini tuzish
Yangi	Tovarni rivojlantirish Uz kuchi bilan yangi tovar ishlab chiqarish Bitimlarni rivojlantirish Litsenziya Maxorat bilan ayirboshlash	Diversifikatsiya Gorizontal Vertikal Konsentrik

Yangilik kirituvchi raqobat strategiyasi — tubdan o‘zgartirish va yangiliklar kiritishga yo‘naltirilgan strate­giya. Ushbu tavakkalchilik yuqori bo‘lgan biznes bilan shug‘ullanuvchi firmalarni ko‘pincha «ilk qaldirg‘ochlar» deb atashadi.

Differensiatsiyalanish — kompaniyalarning bozorda egallagan o‘rinlarini ajratib (chegaralab) olish jarayonidir. Keskin kurashga kirishib ketmaslik uchun firmalar bitta o‘rinni egallamaslikka harakat qiladilar. Ularning har biri raqobatchilar tovarlaridan bir oz farq qiluvchi tovarlar ishlab chiqaradi va bozorda o‘z segmentini egallaydi. Nima sababdan haridor aynan shu mahsulotni tanlab oladi? Bunda u qaysi mezonlarga amal qiladi? Uni ma’lum bir tovar yoki xizmatni tanlashga qanday qilib ko‘ndirish mumkin?
Shu kabi savollar har bir firmaning tijorat faoliyatida asosiy rol o‘ynaydi. Butun bozor iqtisodiyoti uchun esa bu savollar ushbu mamlakatda qaysi tovarlar ishlab chiqariladi degan savol bilan bir xil kuchga ega hisoblanadi. Bu savollarning javoblari raqobatbardoshlik tushunchasi bilan bog‘liq.
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, firmaning afzalligini o‘sish manbalarini o‘zlashtirishni 4 ta asosiy strategiyalari bo‘lishi mumkin: bozorga chuqurroq kirib borish strategiyasi; tovarni takomillashtirish strategiyasi; bozorni rivojlantirish strategiyasi; diversifikatsiya.